آفات زعفران
مقدمه:

زعفران (Saffron) با نام علمی (. Crocus sativus L ) گیاهی چند ساله، متعلق به خانواده زنبقیان Iridacea)) و راسته لیلیال ها (Liliales) می باشد. این گیاه علفی، بدون ساقه و پیازدار است و پیاز آن از نوع کُرم (corm) که ازیک ساقه زیرزمینی مدور، سخت، گوشت دارو توپربوده که از پوسته های فیبری قهوه ای رنگی پوشیده شده است. زعفران فقط یک سال هزینه کشت دارد و در مقابل تا هفت سال متوالی قابل بهره برداری است.
زعفران از زمان های بسیار دور در ایران کشت می شده و ایران را خاستگاه این گیاه می دانند. درحال حاضر ایران با تولید ۷۰ تا ۹۰ درصدی خود، بزرگترین تولید کننده زعفران در دنیا است. همچنین به دلیل شرایط خاص آب وهوایی موجود در کشور زعفران تولید شده در ایران ازبالاترین کیفیت برخورداراست.همچنین وزن کم، عدم نیازبه وسایل حمل ونقل مخصوص و سهولت نگهداری آن، از دیگر مزایای کشت این گیاه می باشد. زعفران گیاهی کم توقع است وازبازدهی اقتصادی بسیارمناسبی نیز برخورداراست و همچنین زمان مصرف آب در زراعت زعفران موقعی ازسال است که سایرمحصولات به آب نیازی نداشته یا حداقل با مشکل کم آبی مواجه نمی باشند. بنابراین با توجه به شرایط خاص اقلیمی کشورمان که آب یکی ازعوامل محدود کننده درتوسعه کشاورزی است، زعفران گیاه مناسبی برای کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک کشورمی باشد.
با توجه به ارزش اقتصادی بالای زعفران در سال های اخیر، مشکلات زیادی در صادرات این محصول ارزآور به وجود آمده که مهم ترین آنها عبارتند از:
۱- آلودگی بالای زعفران ایران به میکروارگانیسم ها: با توجه به استانداردهای بهداشتی موجود درسطح دنیا بویژه درکشورهای اروپایی که عمده ترین خریدارن زعفران ایران هستند،میزان آلودگی اغلب محموله های صادرشده بیش ازحد استانداردهای بهداشتی دنیا است.
۲- وجود رقبا: درسالیان اخیرکشورهایی از جمله هند، چین، مراکش، یونان وترکیه نیزدر زمینه تولید زعفران شروع به فعالیت نموده اند که با تمهیدات این کشورها ، درچند سال آینده بخشی ازسهم بازار را به خود اختصاص خواهند داد.
بنابراین با توجه به مزایای ویژه وارزش اقتصادی بالای زعفران، مشکلات پیش آمده وتلاش رقبا برای تولید زعفران با کیفیت بالا، کنترل بیماری ها و آفات آن می تواند بخشی ازمشکلات پیش آمده را حل کرده تا محصولی با کیفیت بالا واستاندارد روزدنیا داشته باشیم.

آفات زعفران
۱- جوندگان ( Rodentia)
مهمترین آفات زعفران، جوندگان هستند که شامل یک نوع خرگوش، یک نوع تشی،موش ها (موش ها مهمترین آفات زعفران هستند) و آهو وگوزن می باشد.
الف: خرگوش اروپایی (Lepus europaeus pall)

شکل یک – خرگوش اروپایی (Lepus europaeus pall)
از خانواده Leporidaeو راسته جوندگان است. ازاین گونه درایران، تا کنون زیر گونه های iranensis .L.e , L.e.connori , L.e.cyrensis گزارش شده است. بعضی ها عقیده دارند که در ایران فقط یک گونه خرگوش به نام europaeus Lepus وجود دارد.
مناطق انتشار:
خرگوش اروپایی یا خرگوش جثه بزرگ در نواحی شمال،شمال غربی و غرب کشور انتشار دارد.
شکل شناسی:
طول بدن آن ۵۵ تا ۶۸ سانتی متر و وزن آن ۴ تا ۵ کیلوگرم وگاهی تا هفت کیلو گرم نیزمی رسد. بدن باریک و دراز و پاها نسبتا بلند است. گوش ها دراز هستند و اگر آن ها را به جلو خم کنیم از پوزه حیوان می گذرد. دم نسبتا دراز و درسطح فوقانی آن لکه تیره یا سیاه دیده می شود.رنگ پشت جانور زرد مایل به زیتونی است ورنگ پوست در فصل زمستان، درپهلوها و پاهای عقب سفیدتر می شود و در پشت حیوان، موها مخلوط با موهای سفید می گردد.
زیست شناسی:
درتمام طول سال فعالیت دارد. این خرگوش در اواخردی ماه شروع به تولید مثل کرده و در این فصل، هر دفعه ۱تا۲ بچه و در دفعه دوم، خرداد ماه ۳تا۴ بچه تولید می کند.
نحوه خسارت:
این خرگوش دردشت ها، مزارع وباغ ها سکنی کرده واز انواع گیاهان تغذیه می کند. خرگوش با زخمی نمودن پیازها و خوردن برگ های زعفران، خسارت وارد می کند به طوری که مردم عقیده دارند، دیگر پیاز به گل نمی رود.ازآنجا که در فصل زمستان تنها سبزی قابل توجه، علف سبز زعفران است، خرگوش برای رفع گرسنگی علاقه زیادی به خوردن این سبزی خوش خوراک دارد و به این ترتیب مزارع زعفران به نابودی کشیده می شود.
کنترل:
برای کنترل خرگوش می توان از روش های مختلف مانند محصور کردن باغ و مزرعه وتله گذاشتن استفاده کرد.همچنین از طعمه مسموم مانند فسفر دوزنگ به نسبت ۵/۲ درصد در بلغور گندم که به آن روغن زده باشند نیز یکی از راه های موثر در نابودی خرگوش است. با استفاده از مواد دور کننده مانند آربین نیز می توان با این حیوان مبارزه کرد. آربین فراورده ایست که از خسارت حیوانات خونگرم به جالیز،مزارع و باغ ها بدون آنکه مستقیما روی نباتات پاشیده شود،جلوگیری می کند. برای استفاده، تکه های پارچه کهنه یا فیبر چوبی آغشته به آربین را برروی چوب یا تخته ای آویزان کرده، به فواصل ۵تا۶ متری دراطراف مزرعه یا باغ با ارتفاع نیم تا یک متر ازکف زمین نصب می کنند. بوی این ماده حیوانات خونگرم را از محوطه دور کرده ومانع ورود آنها به باغ و مزرعه می شود.آربین بوی نامناسبی درهوا پخش کرده وحیوانات خونگرم را فراری می دهد.
ب:تشی (Hystrix indica)

از خانواده Aystricidae وراسته جوندگان است.
ازاین گونه درایران دو زیرگونه H.leucura satunini وH.keycyrabblanford تشخیص داده شده است. به آن جوجه تیغی وگربه تیغی نیزمی گویند. دراصفهان زارعین به آن چوله می گویند.تشی بزرگترین جونده ایران وبزرگترین جونده حمله کننده به مزرعه زعفران می باشد.برخلاف تصو گروهی از مردم، تشی نمی تواند تیغ های خود را پرتاب کند، ولی این خارها به آسانی از بدنش کنده می شود.
مناطق انتشار:
قاره آسیا بوده و دربیشتر مناطق ایران به استثنای آذربایجان غربی انتشاردارد.این جونده در اراضی هموار وبدون بریدگی زندگی نمی کند ومعمولا درجنگل هایی که نزدیک آن آب است ویا در دره های رودخانه و در کوهستان ها زندگی می کند. ممکن است لانه او را درمقبره های مسلمانان ویا دربریدگی های کنار انهاربزرگ مشاهده کرد. به ندرت تشی دردشت های شنی دیده می شود. لانه خود را دربریدگی ها وشیب تپه ها وکوه ها وما بین سنگ ها می سازد و درصورت اخیر، خاک ریخته شده از خلل وفرج سنگ ها را بیرون ریخته و میان سنگ ها را می کند. با وجود آن که سوراخ دهانه خروجی لانه به یک متر می رسد، پیدا کردن لانه او قدری مشکل است و اکثر درکنار بوته های نباتات سوراخ لانه تعبیه می کند ولی معمولا از روی رد واثر او وتیغ های ریخته شده درکنارلانه اش می توان به لانه تشی پی برد. در صورتی که لانه او درشیب و دامنه کوه ها وتپه ها ساخته شده باشد، دهانه لانه به شکل قیف می باشد. عرض راه رو لانه بیشترازارتفاع آن است. به طورمتوسط قطرراه رو لانه ۴۰تا۶۰ سانتی متراست.ممکن است ساختمان لانه بسیارساده بوده وعبارت از۵ تا ۷ راه رو بدون انشعاب وشاخه های فرعی باشد. خصوصا در لانه هایی که چندین نسل زندگی کرده اند، طول آن ها به ۱۵تا۲۵ نتی مترمی رسد وشاخه های فرعی دارند. در این نوع لانه ها بطور دسته جمعی زندگی کنند.
شکل شناسی:
طول بدن تا ۸۰سانتی متر می رسد.ازمشخصه های مهم آن جثه بزرگ ووجود سیخ های بلند ونوک تیزروی بدن این حیوان می باشد که رنگ آنها مخلوطی از قهوه ای تیره وروشن بوده ودرواقع وسیله دفاعی این حیوان درمقابل دشمنان بوده که طول آنها بین ۳ تا ۳۰ سانتی مترتغییرمی کند. طول جمجمه ۱۴تا۱۵ سانتی متر وعرض آن ۵/۷تا۴/۸ سانتی متر است. دم ۸تا۱۰ سانتی‌متر بوده و وزن کلی بدن آنها به بیست کیلوگرم می رسد.رنگ بدن ابلق بوده زیرا هریک از تیغ های بدن دارای دو رنگ سفید وخرمایی تیره است.

زیست شناسی:
تشی مانند خرگوش درتمام طول سال فعالیت دارد. در شب هایی که برف می بارد، از لانه خارج نمی شود. جوجه تیغی حیوان شبانه است و ازشروع تاریکی از لانه خارج شده وقبل از طلوع آفتاب به لانه برمی گردد. اطلاعات کافی درمورد توالد و تناسل آن دردست نیست، فقط دراواخر زمستان تا اوایل بهارماده های آبستن دیده شده اند، ولی نسبت به فصل پاییز هنوز مطالعه نشده است. ممکن است نسل دوم وجود داشته باشد، ولی خیلی کم وبه ندرت خواهد بود. تعداد بچه درهرنسل۳تا۴ عدد وبعضا دو عدد می باشد.
نحوه خسارت:
نباتاتی که تشی ازآن ها تغذیه می کند زیاد است.زعفران یکی از نباتات مورد علاقه این حیوان می باشد. این حیوان معمولا به بنه های زعفران حمله می کند و پس از ورود به داخل مزارع که ممکن است تا محل زندگی تشی فاصله قابل توجهی داشته باشد، بنه ها را ازخاک درآورده ومی خورد وپوسته آنها را باقی می گذارد. وجود توده هایی از پوست بنه ها وکنده شدن خاک محل بوته ها و خرابی زمین گویای فعالیت و خسارت تشی می باشد. در مزارع کوهپایه ای که فاصله نزدیکی تا لانه تشی دارند، خسارت آن نمایان تر است.
کنترل:
کنترل تشی با طعمه مسموم نتیجه خوبی نمی دهد. داخل کردن گاز کربنیک در داخل لانه نیز مقرون به صرفه نخواهد بود. بهترین طریقه که تا کنون به عمل آمده و نتیجه خوبی داده است، به این صورت است که به سرچوبی که طول آن حداقل دو متر است،۵/۰تا۵/۱ گرم پنبه می پیچند وسرآن را داخل درمحلول کلروپیکرین داخل نموده و خیس می کنند وآن را در داخل لانه جوجه تیغی می نمایند.باید دقت کرد چوب را هر چه ممکن است درلانه تشی فرو برد. سپس تمام منافذ لانه را مسدود می کنند. باید دقت کرد که درموقع اجرای این عمل، درجه حرارت هوا نباید کمتر از ۱۹درجه باشد، زیرا در این صورت کلروپیکرین متصاعد نخواهد شد. شکارهم یکی از راه های کنترل است.

پ:موش ها:
موش ها مهم ترین جونده خسارت زا برای زعفران هستند که در ادامه به موش کور، موش دوپای کوهستانی، موش ورامین، موش خانگی وموش صحرایی اشاره می شود.
الف: موش کور(Ellobius lutescens Thomas)

از خانواده Cricetidae و راسته جوندگان است.
مناطق انتشار:
در شمال غربی ایران و همچنین در اصفهان انتشار دارد. عمق لانه این حیوان ۲۵-۱۵سانتی متراست.
شکل شناسی:
جثه این حیوان نسبتا کوچک تا متوسط و طول بدن آن ۱۴-۱۱سانتی متر می باشد. دم آن خیلی کوتاه می باشد. چشم ها خیلی کوچک بوده واغلب زیر موها پنهان است. رنگ بدن تیره و قسمت فوقانی سرخاکستری تیره یا خرمایی رنگ است. روی استخوان پیشانی افراد بالغ برجستگی مشخص وجود دارد که دراستخوان فرق سربه دو شاخه تقسیم شده و درانتهای جمجمه مثلثی را تشکیل می دهد.
زیست شناسی:
زمان فعالیت آن کل طول سال است. در مورد توالد و تناسل آن اطلاعات دقیقی دردست نیست.

نحوه خسارت:
این حیوان در مزارع زعفران معمولا از بنه های زعفران تغذیه می کند. خسارت مهم موش کور بیشتر لانه کنی وسوراخ های زیاد می باشد که در نتیجه باعث خرابی زمین می شود.
کنترل:
در صورت مشاهده این جانوردر مزارع زعفران باید به سرعت با آن اقدام نمود،چراکه این حیوان به سرعت زاد و ولد کرده و می تواند در مدت کوتاهی مزرعه زعفران را از بین ببرد. مناسب ترین روش کنترل موش کوراستعمال سموم گازی بویژه قرص فوستوکسن می باشد.دراین روش درداخل یکی از سوراخ های موش ۲-۱ عدد قرار داده وسپس کلیه سوراخ ها را می بندند که در نتیجه تصعید قرص ها موش ها درمدت کم از بین می روند. قرار دادن طعمه مسموم فسفردوزنگ در مسیر رفت وآمد موش نیزباعث ازبین رفتن آن می شود.آب انداختن درلانه های جانوروانتظاربیرون آمدن وکشتن موش از طرف دیگریکی از راه های کنترل است. دود دادن ازطریق اگزوزموتورنیزکه یک روش کلی وسنتی است، درکنترل انواع موش ها موثراست به این صورت که یک لوله پلاستیکی را از یک طرف به اگزوز موتور و از یک طرف به سوراخ موش متصل کرده وبقیه سوراخ ها را مسدود کرده و موتور را روشن کرده وبا ایجاد دود موشها از بین می روند. همچنین وارد کردن گازکپسول های گاز شهری به درون لانه،از راه های کنترل است.
ب:موش دوپای کوهستانی(Allactaga williamsi Thomas)

از خانواده Dipodidae وراسته جوندگان است.از این گونه در ایران دو زیرگونه A.w.willimsi وA.w.schmisti گزارش شده است.
مناطق انتشار:
از نواحی قزوین، جلفای آذربایجان وارتفاعات البرز جمع آوری شده است. بیشتر درنواحی کوهستانی ویا در دامنه های کوه زندگی می کند.
شکل شناسی:
طول بدن آن ۱۲تا۱۵ سانتی متر،طول دم ۲/۱۹تا ۷/۲۱ سانتی متر طول گوش ها ۶/۴ سانتی متر است. رنگ پوست بدن درپشت خرمایی مایل به خاکستری قدری با رنگ اخرایی است. موهای انتهایی دم در سطح فوقانی، سیاه تیره رنگ است.
نحوه خسارت:
موش دوپای کوهستانی نیز مانند موش کور از پیاز زعفران استفاده کرده وخسارات زیادی وارد می کند.
کنترل: راه های کنترل آن مشابه با موش کوراست.
پ: موش ورامین(Nesokia indica)

ازخانواده Muridae و راسته جوندگان است.
مناطق انتشار:
بیشتردربیشه‌زارهای آسیایی یافت می‌شود.این موش از گونه‌های جانوری موجود درشهر تهران است. این حیوان در بسیاری از مناطق کشت زعفران وجود داشته ودر داخل مزارع زعفران فعالیت می کند. لانه موش ورامین منشعب و دارای ۱۵-۵ سوراخ وعمق آن حدود ۲۵ سانتیمتر است.

شکل شناسی:
اندازه سر وبدن این حیوان ۲۰-۱۴سانتی متراست. دم آن فلسی وفاقدمو بوده وطول آن ۳/۲ طول بدن آن است. رنگ بدن آن خاکستری، قهوه ای روشن وتیره مایل به خرمایی است.
زیست شناسی:
این حیوان در تمام طول سال فعالیت داشته وبرخی تا ۶ نسل ایجاد می کند.ماده ها در هر مرحله ۹-۳ بچه را زایمان می کنند. جمعیت آن از اردیبهشت تا اوایل مهربسیار بالاست.
نحوه خسارت:
این حیوان ریشه خواری وبنه خواری دارد.باتوجه به سیستم لانه کنی وفعالیت موش، میزان خسارت آن مخصوصا به صورت کندن وخرابی زمین وهدر رفتن آب ونابودی بوته ها در بعضی مناطق به نحوی نمایان می باشد.
کنترل:
استفاده ازطعمه مسموم فسفر دوزنگ با علف یا گندم،به کار بردن کلرات،تله گذاری
ت:موش خانگی(Mus musculus)

ازخانواده Muridae واز راسته جوندگان است.
مناطق انتشار:
جوندگان کوچکی هستند که به عنوان جانوران وحشی شناخته می‌شوند که در خانه‌ها زندگی می‌کنند و با انسان‌ها در ارتباط هستند و باعث خسارت به محصولات کشاورزی و خوراکی‌ها می‌شوند.
شکل شناسی:
رنگ عمومی بدن قهوهای روشن وخاکستری است. اندازه سر وبدن این حیوان ۹-۶ سانتی متراست. دم این حیوان در حدود اندازه بدن است. وزن آن نزدیک بیست گرم میباشد.
زیست شناسی:
این حیوان بیشتر در شب فعالیت دارد. در سن ۶-۱۰ هفتگی با توجه به شرایط محیطی بالغ میگردد ودوران بارداری آن بیست روز و در هر زایمان ۵-۶ بچه موش تولید میکند. موش خانگی با توجه به شرایط محیطی درسال میتواند ۵-۱۰ بار حامله گردد وعمرمتوسط آن ۹-۱۲ ماه میباشد.
نحوه خسارت:
فعالیت این حیوان خیلی خفیف و محدود بوده وبه صورت خوردن علف ها وبرگ زعفران است.
کنترل:کنترل آن مشابه با موش ورامین است.
ث:موش صحرایی(Rattus rattus Linnaeus)

رات سیاه ازخانواده Muridaeوراسته جوندگان است. از این گونه درایران زیرگونه های Rattus rattus rattus وalexandrimus Rattus rattusگزارش شده است.
مناطق انتشار:
در حال حاضر این رات در سرتاسر سواحل جنوبی ایران و شهرهای جنوبی ایران مانند شیراز و همچنین تهران وجود دارد.
شکل شناسی:
این جانورنسبتا درشت وطول بدن آن ۱۶ودم آن ۱۹سانتی متر است. رنگ آن تیره وسیاه رنگ و دم بدون مو وتقریبا دراز است.
زیست شناسی:
میزان زاد وولد آن زیاد و۵ نسل سال دارد ودر هر نسل نیز۵ تا۱۰عدد بچه می زاید. طول عمر این جانور۳ تا ۴ سال دارد و طول مدت بارداری آن۲۲ روزاست.
نحوه خسارت:
این موش اغلب به مساکن واماکن انسان نزدیک می شود. در صورتی که به مزارع زعفران حمله کند، بیشترین تغذیه را از برگ های زعفران می کند.
کنترل:
استفاده ازتله وقرار دادن طعمه مسموم درمسیر رفت وآمد موش از راه های مبارزه با آن است. طعمه مسموم می تواند ازمخلوط خمیربا سم استرکنین واز این قبیل با خرده شیشه باشد.همچنین می توان از مخلوط ۱۰کیلوگرم دانه گندم دو لیتر روغن پارافین و ۵کیلوگرم سم فسفردوزنگ استفاده کرد که برای درست کردن ابتدا گندم را با روغن مخلوط وچرب کرده وسپس به تدریج گرد فسفر دوزنگ را روی آن ریخته وبه تدریج به هم می مالند.

ج:روش های کلی مبارزه با موش ها:
۱- روش های مکانیکی: که با استفاده ازتله ها، سدها وحصارها می توان از ایجاد خسارت جلوگیری کرد که این روش در کشاورزی کارایی چندانی ندارد.
۲- روشهای بیولوژیکی: استفاده از اشاعه بیماری در موشها یا استفاده از سگ وگربه که این روش در مبارزه با موش در کشاورزی عملا غیر ممکن است. ولی با کشت نعناع در نزدیکی مزارع زعفران میتوان با موش ها مبارزه کرد، زیرا موش ازبوی نعناع متنفر است وبه مزرعه نزدیک نمی شود.
۳-روش استفاده از محیط: این روش کنترل بیشتر مواقعی مطرح است که با ایجادشرایط نامساعد برای موش از جمله کنترل آب وغذا، از ازدیاد موش ها جلوگیری کرد که به علت وجود همیشگی پیاز زعفران در خاک این روش عملا غیر ممکن است.
۴-کنترل شیمیایی: استفاده از خمیر نان آغشته به پروتکسی دوباریم، مبارزه با دانه گاستریکس با استفاده ازسایرمواد مثلا فسفردوزنگ که تولید سوزش دردهان موش نمی کند ولی خیلی سمی است،استفاده ازسیانوردوکلسیم که تولید اسید سیانیدریک می کند (درمقابل رطوبت)، طعمه مسموم با استفاده از مخلوط خمیروسم استرکنین وخرده شیشه یا با استفاده از مخلوط ۱۰کیلوگرم دانه گندم و۲ لیتر روغن پارافین و ۵کیلو فسفردوزنگ، استفاده از موش کش های کومارینی که مانع تشکیل ویتامین شده وهمزمان با آن روی عروق اثر کرده وباعث تراوش خون از رگ ها در اعضای داخلی می شود مانند فومارسن وکوماگلر ودیکومارول وغیره. در زیر به چند نوع سم دیگربرای مبارزه با موش ها اشاره می شود:
۱-Brodifacoum برعلیه موش های کشاورزیف انباری و خانگی
۲-Zinc phosphide برعلیه موش های ورامین و مغان
۳-Sodium cyanide برعلیه موش کلاهو
۴-Coumatetralyl برعلیه موش های انباری، خانگی، قهوه ای، سیاه ومهاجر
۵- Coumahlor برعلیه موش های انباری، خانگی، قهوه ای، سیاه ومهاجر
۶- Warfarin برعلیه موش های انباری، خانگی، قهوه ای، سیاه ومهاجر
۷- Aluminium phosphide سم تدخینی است بر علیه انواع موش ها

ت:آهو وگوزن: آهو وگوزن نیزبه لحاظ کمبود علوفه در ایام زمستان با پایین آمدن از کوه
واستفاده از برگ های سبز زعفران،خسارت ایجاد می کنند.
۲: کنه ها( Acari)
در نمونه برداری هایی که طی سال های ۱۳۷۷تا۱۳۸۰به منظور شناسایی ومعرفی آفات انجام گرفت ۵نمونه کنه جمع آوری شد که از میان آنها خسارت کنه بنه زعفران وکنه قهوه ای گندم، اهمیت دارند.
الف:کنه بنه زعفران(claparede Rhizoglyphus robini)

از خانواده Acaridae وراسته Acari می باشد.
مناطق انتشار:
این کنه خاکزی در ایران در ابتدا در سال ۱۳۷۰توسط رحیمی وکمالی از روی زعفران واز ناحیه گناباد وقاین خراسان گزارش شد. این آفت در خاک کلیه مزارع زعفران جنوب خراسان انتشار داشته و در تمام نمونه برداری های انجام گرفته جمع آوری گردید.
شکل شناسی:
کنه هایی هستند با بدن فربه، به رنگ سفید کدر ولی کم تحرک وتنبل است. پاهای این کنه کوتاه وسخت به رنگ قهوه ای مایل به قرمزکه تعداد زیادی مو وخارروی آن قرار گرفته است. این کنه دارای فرم های گوناگون از قبیل ماده، نرهمشکل، نر ناهمشکل وهیپوپوس می باشد. طول بدن کنه های ماده از قاعده کلیسر تا انتهای بدن ۵۸/۰تا۷۵/۰ میلی متر وعرض آن در عریض ترین قسمت ۳۲/۰تا ۶۱/۰ میلی متر و در نرهای هم شکل یا نر معمولی، طول بدن از قاعده کلیسرها تا انتهای بدن ۳۴/۰تا۵/۰ میلی متر و عرض آن در عریض ترین قسمت ۲۲/۰ تا۳۲/۰ میلی متراست. در حالی که نرهای ناهم شکل از نظر جثه قدری بزرگ تراز نر معمولی، پاهای سوم متورم و بزرگ ترازسایر پاها و درانتها دارای زائده ناخن مانند خمیده ای است. طول بدن در نر های ناهم شکل از قاعده کلیسرها تا انتهای بدن ۵/۰تا۶۵/۰ میلی متر است. هیپوپوس با حالات دیگر کنه متفاوت، کوچک تر، بیضی شکل، فاقد قطعات دهانی، بدن از قسمت پشتی- شکم دارای چند بادکش جهت چسباندن خودبه سایر موجودات است. اندازه طول بدن در هیپوپوس ۳۳/۰تا۵۳/۰ میلی متر است.
زیست شناسی:
فعالت این کنه تمام طول سال است.درحرارت۲۵درجه سانتی گراد ورطوبت نسبی اشباع وشرایط تاریک به این صورت است که رشد ونموجنینی ۵۲/۴ روز، رشد ونمو لاروی۸۱/۲ روز، استراحت اول۸۱/۰ روز، پرونونمف۱روز،استراحت دوم۸۱/۰ روز، تریتونمف ۴۴/۱ روز،استراحت سوم۹۴/۰ روز، خروج کنه تا تخمک گذاری۶۹/۱روز است. در طول سال چندین نسل دارد ولی بدلیل اینکه شرایط رشد ونمودر مزارع زعفران در بهار وپاییز فراهم می گردد، فقط در این دو فصل از جمعیت قابل ملاحظه ای برخوردار است و درماه های تابستان به دلیل گرما وخشکی خاک و درماه های زمستان به علت برودت هوا، جمعیت آن به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش می یابد. مزارع زعفرانی که در تابستان به هر دلیلی آبیاری گردند، شرایط رشد ونمو کنه مناسب گردیده وسریعا جمعیت کنه بالا می رود.
نحوه خسارت:
کنه زعفران بنه های زعفران را غالبا از محل زخم ها وگاهی قسمت های سالم بنه مورد حمله قرار می دهد.سپس ضمن تغذیه وایجاد طونلی در بنه، درداخل بنه شروع به زاد و ولد کرده و حفره ای در بنه ایجاد می کند. این حفره به تدریج گسترش یافته وهمچنین عوامل گندزا به راحتی از محل زخم ها وحفرات در داخل بنه نفوذ کرده وباعث تسریع در پوسیدگی بنه می گردند. بوته هایی که بنه آنها توسط این کنه ها مورد حمله قرار گرفته است،دارای برگ ضعیف تر وکوتاه تراز بنه های سالم می باشند و این گونه برگ ها زودتر از حد معمول خزان می نمایند.
کنترل:
الف: کنترل کنه های مزارع احداث شده: فعالیت چشم گیر این کنه در مزارعی دیده می شود که عمق کاشت کمتر از حد معمول است ویا به دلایلی در تابستان آبیاری شده باشد. بنابراین توصیه می گردد: از آبیاری مزرعه در طول تابستان جدا خودداری گردد؛ مزارعی که عمق کاشت کمتر از حد معمول است، در طول تابستان(دوره استراحت زعفران) با افزودن خاک زراعی سبک ومناسب، به طوری که عمق کاشت به بیش از ۱۵ سانتی متر برسد واین عمل هر دو سال یک بار تکرار شود.
ب: کنترل کنه های مزارع در حال احداث:
۱:بیرون آوردن بنه های زعفران از خاک برای کاشت مجدد به صورت خشک انجام گیرد واز آبیاری مزرعه زعفران برای سهولت در کندن بنه ها جدا خودداری شود.
۲:بنه های سالم وفاقد لکه های تیره برای کاشت انتخاب شود.
۳:بنه ها قبل از کاشت باقارچ کش- کنه کش مناسب ضد عفونی شود.(ضد عفونی بنه زعفران و خاک با کنه کش امایت)
۴:عمق کاشت بسته به بافت خاک ۲۰-۱۵ سانتی متر انتخاب شود.
۵:هر دوسال یک بار خاک زراعی سبک در طول تابستان به ارتفاع ۲-۱ سانتی متر اضافه گردد تا عمق کاشت همیشه ثابت باقی بماند.
۶:از آبیاری مزارع زعفران در تابستان جدا پرهیز شود ، زیرا با آبیاری تابستانه ، مهمترین فاکتور محدود کننده کنه ، یعنی رطوبت فراهم شده و باعث فعال شدن کنه ها وافزایش جمعیت آنها می شود.
۷:از خاک برداری مزارع زعفران برای کاشت مجدد آن خودداری شود.
۸:درموقع کاشت بنه بیشتری در واحد سطح استفاده کردد تا در مدت زمان کوتاهتری مزرعه زعفران به برداشت اقتصادی برسد و کنه ها نیز فرصت کمتری برای افزایش جمعیت داشته باشند.
۹:کود دامی گاوی پوسیده وعاری از بذر علف هرز مورد استفاده قرار گیرد، چون به تجربه ثابت شده است که کودهای گوسفندی و مرغی برای زراعت زعفران مناسب نمی باشند.
۱۰- بنه ها برای کاشت فقط از هم جدا شده و از پوست گیری و جدا کردن تکمه ته بنه خودداری شود.
۱۱- از انتقال بنه های زعفران مناطق آلوده ، به سایر مناطق جلوگیری به عمل آید.
ب: کنه قهوه ای گندم (Petrobia lateens Muller)
از خانواده Tetranychida و راسته Prostigmata می باشد.
مناطق انتشار:
این کنه اولین بارازدانمارک و درحال حاضر دراکثر نقاط جهان به عنوان آفت بالقوه ویا بالفعل وجود دارد. این آفت ازهندوستان، آفریقای جنوبی واسترالیا نیز گزارش شده است. این کنه درآفریقای جنوبی یکی از آفات مهم گندم می باشد. درایران این آفت را از اصفهان در زارع گندم، جو و نیشکر خوزستان، از همدان بر روی یونجه وخارشتر، از کرج در مزارع گندم و از گناباد درمزارع زعفران گزارش کرده اند. کنه فوق از روی برگ های زعفران مناطق گناباد (حمومه، کاخک، بیدخت)، قاین (خضری و حومه)، بیرجند (گل فریز) وفردوس (سرایان وحومه) در ماه های اسفند و فروردین جمع آوری شد که ازبین مناطق مذکوردر خضری از توابع شهرستان قاین، دربرخی از مزارع جمعیت قابل ملاحظه ای داشت وخسارت زایی آن به اثبات رسید.
شکل شناسی:
این کنه نسبتاً درشت بوده وبا چشم غیر مسلح قابل رؤیت است. طول این کنه ۶۲/۰میلی متر وعرض آن ۴۲/۰میلی متر است ورنگ بدن آن سیاه، قهوه ای ویا زرد دیده می شود. موهای سطح پشتی دراین گونه روی غده قرارنگرفته، موها کوتاه و نوک موها به قاعده ی موی بعدی نمی رسد وتعداد آن ها ۱۳ عدد است. دارای ۴ جفت پا می باشد که طول پاهای اول (۷۸/۰میلی متر) خیلی بلند ترازطول بدن وسه جفت دیگر پاها می باشد ودارای حرکت سریع می باشد وبا تکان دادن بوته ها، کنه ها فوراً حرکت کرده و درلابه لای غلاف برگ ها قرار گرفته ویا روی خاک می ریزند. پنجه ی پای سوم و چهارم دارای موی دوتایی است. نقش و نگار سطح پشتی، بدون لبه است.
زیست شناسی:
زمستان گذرانی این کنه به صورت تخم است و درمنطقه چهار محال بختیاری ۵ نسل درسال دارد. این کنه دارای دو نوع تخم است، تخم زمستانه که فاقد دیاپوز وبه رنگ قرمز بوده و تخم تابستانه دارای دیاپوز وبه رنگ سفید است..درشرایط طبیعی تخم هایی که در آبان ماه تا اردیبهشت گذاشته می شود تخم بدون دیاپوز می باشد. تعداد تخم بدون دیاپوز ۸۵-۳۷ عدد می باشد(متوسط در شبانه روز۱۱-۱عدد) در صورتی که تخم با دیاپوز بین ۲۸- ۶ عدد می باشد. دوره ی رشد جنینی تخم در دو دمای ۱۷ و۲۵ درجه سانتیگراد و رطوبت ۵۵% به ترتیب ۱۶-۱۲ روز و ۷- ۶ روزطول می کشد. این دوره درتخم های گذاشته شده در اردیبهشت وآبان ماه بین ۱۶-۹ روز و در تخم های آذرماه به دلیل مواجه شدن با سرمای زمستانه ۵/۴ ماه بوده است. همچنین شرایط مزرعه نیز در رشد جنینی تخم مؤثر است. تخم هایی که در اواخر بهار گذاشته می شود تخم های دیاپوزدار تابستانه بوده و به صورت تخم تمام طول فصل تابستان را سپری می نمایند. این تخم ها به وسیله ی پوشش مومی سفید پوشیده شده و قسمت تحتانی آن گرد و قسمت فوقانی به شکل کلاهک پهن است. بالای کلاهک تعداد ۴۰ -۳۰ شیار مشخص وجود دارد که به طور شعاعی به سمت بیرون کشیده شده است. کنه ماده تخم های دیاپوز دار را زیر وروی سنگ ها، خلل وفرج کلوخه ها قرار می دهد. دیاپوز تخم ها به وسیله دریافت رطوبت از بارندگی پاییزه ویا آبیاری مزارع گندم پاییزه شکسته وتفریخ می شوند. آن دسته از تخم هایی که زیر ویا روی تخته سنگ ها قرار گرفته باشند به دیاپوز خود ادامه می دهند و ممکن است تا باران های بهاره نیز به دیاپوز خود ادامه دهند. در صورتی که باران های بهاره رطوبت لازم را برای تفریخ تخم ها فراهم نکند(خشکسالی باشد) درصدی از تخم ها تا سال بعد به صورت تفریخ نشده باقی می ماند. در این رابطه تعدادی از تخم ها روی سنگ را به آزمایشگاه منتقل کرده ودر شرایط خشک به مدت ۱۴ ماه زنده نگه داشتند ولی وقتی آنها به مدت ۸۵ ساعت با آب مقطر مرطوب شدند، تخم ها در دمای ۲۷ درجه سانتیگراد بعد از ۶ روز تفریخ شدند. تولید مثل در کنه قهوه ای به صورت بکرزایی است و افراد ماده یک تا دو روز پس از استراحت شروع به تخمگذاری می کند. افراد ماده تخم های خود را در سطوح ناصاف سنگ های موجود در مزرعه قرارمی دهند ودر صورت نبود سنگ در داخل مزرعه، تخم ها راروی کلوخه ها، آشغالها، پوست و چوب درختان قرار می دهند. تخم های با دیاپوز روی سنگ های با رنگ روشن، خلل و فرج و درون سوراخ های سنگ ها گذاشته می شود. در اغلب موارد تخم ها را در ۳-۲ لایه روی هم درون شکاف ها قرار می دهد . افراد ماده تعداد تخم متفاوتی می گذارند . در موقع تخم گذاری از لوله و تخم ریز انتهای بدن برای خروج تخم ها استفاده می شود . تخم ها به دلیل داشتن ماده چسبنده؛ همچنین ممکن است به اندامهای بدن نظیر پا و یا انتهای بدن نیز بچسبند ولی کنه ماده سعی می کند که آنرا از خود دور نماید. لاروها پس از خارج شدن از پوسته تخم، به رنگ صورتی روشن هستند،ولی به زودی به رنگ قرمز متمایل به نارنجی و پس از تغذیه به رنگ قهوه ای درمی آیند. لارو کنه مانند حشرات دارای ۶ پا است و بعد از دگردیسی به Nymph که هشت پا دارد تبدیل می شود وپس از آن دگرگونی ساختمان نهایی، کنه بالغ به وجود می آید.
Protonymph: با شکافتن پوسته لاروی و حرکت به سمت عقب از آن خارج شده و به رنگ قهوه ای وپس از تغذیه به رنگ سبز در آمده و با ادامه تغذیه به رنگ سبز متمایل به قهوه ای در می آید.
Deutonymph: از نظر شکل ظاهری شبیه کنه بالغ است ولی اندازه آن کمی کوچک تر از کنه بالغ است.
کنه بالغ: خیلی فعال بوده و بلا فاصله پس از ظهور، شروع به تغذیه نموده وپس از کامل شدن و تغذیه، به رنگ قهوه ای با جلای فلزی تبدیل می شود. تزئینات سطح پشتی شامل گناتوزوما، کلیسرها و نوک کلیسر می باشد. طول عمر کنه های بالغ در شرایط آزمایشگاهی در دمای ۱۷ درجه سانتیگراد، ۱۹روز(حداقل ۱۴و حداکثر ۲۶ روز) و در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد، ۱۴روز (حداقل ۱۰و حداکثر ۱۹روز) بوده است. تعداد نسل آفت تابع شرایط محیط است. درشرایط آب وهوایی شهرکرد ۵ نسل درسال دارد طول دوره نسل اول ۷۶ روز، نسل دوم ۴۵ روز، نسل سوم ۳۴ روز، نسل چهار ۲۷روز و نسل پنجم حدود ۶ ماه می باشد. این آفت معمولازمستان را به صورت تخم سپری می نماید .این آفت در زمین های شنی می تواند به فرم کنه بالغ زمستان را تحمل نماید، ولی در شرایط سرمای سخت، شدید و زمین پوشیده از برف بعد از سه هفته از بین می روند. حال آن که در زمین های رسی کنه های زمستان گذران قادرند سه ماه شرایط سرد و یخبندان را تحمل نمایند. در چنین شرایطی علاوه بر افزایش طول عمر کنه بالغ، مدت طول پورگی و استراحت نیز افزایش قابل ملاحظه ای پیدا می کند. ملاحظه می شود نوع خاک در طول عمر کنه ها بسیار تععین کننده است، ولی یخبندان های طولانی مدت و درمواقعی که زمین به مدت ۳-۲ هفته پوشیده از یخ و برف باشد به جز مرحله تخم کلیه مراحل آن را از بین می روند.
روش انتشار آفت:
این آفت مسافت های طولانی را بوسیله آب آبیاری و باد و مسافت های نزدیک را بوسیله حرکت روی زمین و حرکت در روی گیاهان چسبیده به یکدیگر طی می نماید.
خسارت:
این کنه از شیره گیاهی برگ ها تغذیه کرده و آثار خسارتش مشابه موزاییک خفیف بر روی برک ها بوده که در نهایت باعث زردی برک ها می شود. مزارعی که آلودگی بیشتری به این آفت دارند، در برگ های زعفران ابتدا نقاط ریز کم رنگ یا زرد رنگ دیده می شود که با توسعه این نقاط، زرد شدگی وخزان زودرس در برگ ها نمایان می شود. خزان برگ ها غالبا از نوک به سمت قاعده برگ می باشد و مزارع زودتر از معمول خزان می کنند.
کنترل:
الف: زراعی :
۱- شخم عمیق: با توجه به اینکه یکی ازعوامل پایداری این آفت گیاهی، میز بان هرز می باشد،
انجام شخم عمیق، شرایط را برای فعالیت آفت نامساعد می کند ودر نتیجه سبب کاهش جمعیت می شود.
۲- اجرای تناوب: استفاده از گیاهان غیر میزبان به مدت سه سال به نحوی که گیاهان میزبان مجدداً در زمین آلوده به این کنه کاشته نشود.
ب: مکانیکی:
ازعوامل مؤثر برتغییرات جمعیت کنه قهوه ای گندم می توان نوع خاک، میزبان های ثانویه، رطوبت محیط، آبیاری، تناوب را نام برد. خاک های سنگین رسی، باد شدید، وتناوب کشت از عوامل مؤثر در کاهش جمعیت این کنه در منطقه می باشند.
پ: بیولوژیک :
فعالیت این آفت عمدتاً در پاییز و زمستان است. بنابراین در این موقع از سال دشمنان طبیعی فعال نمی باشند. به نظر می رسد اکثر دشمنان طبیعی این آفت از زیر رده کنه ها باشند. در این موقع ازسال جمعیت کنه های شکارگر درشرایط حداکثر قرارداشته باشند می توانند جمعیت قابل توجه ای از آن را کنترل نمایند ویکی از دلایلی که باعث شده جمعیت آن در شرایط نسبتاً ثابتی باقی بماند وجود تنوع قابل توجه جمعیت بالای کنه های شکارگر می باشد.
ت:شیمیایی: ازترکیبات کنه کش برموپروپیلات(نئورون)، دیکوفول(کلتان) وکلوفنترین (آپولو) استفاده می شود.

۳- حشرات (Insecta)
ازحشراتی که برای زعفران آفت شناخته شده اند، می توان به تریپس ها، شته ها و دم فنر مانندها اشاره کرد که ازاین میان تریپس توتون ازنظرخسارت زایی روی زعفران، حائز اهمیت است.
تریپس توتون یا تریپس پیاز(tabaci lindeman (Thrips

از خانواده Thripidae و راسته Thysanoptera می باشد.
مناطق انتشار:
حشره ای است با انتشار وسیع جهانی وبسیار پلی فاژ که به اغلب نباتات زراعی(مثل زعفران)، گلخانه ای وگاهی به درختان میوه حمله می کند.
شکل شناسی:
حشرات کامل به طول ۱-۸/۰ میلی متربه رنگ زرد تا قهوه ای روشن ، دارای با لهای باریک ونوک تیزبا ریشک های طویل درحاشیه عقبی می باشد. روی بال های رویی دو رگ طولی وجود دارد. پیش قفس سینه، عریض وفاقد موهای بلند، درطرفین ولبه عقبی آن مجهز به ۴ موی کوتاه به طول ۰۴۸/۰ میلی متر وسرعریض وبه طول کمتر ازعرض آن و مجهزبه ۳ چشم ساده ویک جفت چشم مرکب، شاخک هفت بندی، بند اول شاخک کم رنگ ترازبقیه بندها، قطعات دهانی از نوع ساینده- مکنده، آرواره های بالا وپایین به شکل میله های باریک درآمده، لب بالا وپایین رشد طولی داشته ومجموعا خرطوم را می سازد. پوره ها سفید تا زرد روشن، پاهای پوره ها برخلاف حشره کامل دارای یک جفت ناخن، شفیره ها بدون حرکت وتغذیه نمی کنند. تخم ها لوبیایی شکل وبه رنگ سفید می باشد.
زیست شناسی:
این حشره زمستان را به صورت حشره بالغ روی برگ های گیاهان میزبان نظیر زعفران، یونجه وعلف های هرزموجود یا درسطح خاک یا بقایای نباتات مختلف می گذراند. تولید مثل آن به دو روش جنسی وبکرزایی است. حشرات ماده پس از ۲۵-۲۰ روز تغذیه ، ازاواسط اسفندماه شروع به تخم گذاری می کنند. تخم گذاری حشرات ماده درداخل بافت گیاهان در حدود ۱۰۰-۸۰ عدد به طور انفرادی صورت می گیرد.۳تا۴ روز پس از تخم ریزی پوره ها خارج شده وشروع به فعالیت می کنند. دوره زندگی پوره ها ۹تا۱۲ روزبوده ، سپس به زیر خاک فرورفته وتا تبدیل شدن به حشره کامل در آنجا باقی می مانند.
خسارت:
فعالیت این تریپس درپشت برگ های زعفران بوده وبه دلیل وجود دو شکاف طولی عمیق، در پشت برگ های زعفران محیطی امن ومناسب برای تخم گذاری، فعالیت پوره ها وحشره بالغ فراهم می آورد. پوره ها وحشرات بالغ با خراش دادن اپیدرم برگ زعفران وتغذیه از شیره سلولی باعث بروز نقاط رنگ پریده نموده که درشدت خسارت این نقاط زیاد بوده که از به هم پیوستن آن ها، لکه های رنگ پریده مایل به زرد در برگ ایجاد می شود.خسارت این تریپس بر روی برگ های زعفران به صورت پیدایش برگ های زردتا سفید رنگ بوده که این نقاط محل فرو نمودن استایلت ها می باشند.برگ هایی که شدیدا آلوده اند زودتر خزان کرده و بطور مستقیم باعث کاهش محصول زعفران سال آینده می گردد.
کنترل:
با توجه به اینکه جمعیت بالای این آفت در اواخر فصل رویشی زعفران دیده می شود وبه نظرمی رسد که نیاز به مبارزه شیمیایی نباشد ، ولی چنانچه آفت نگران کننده وخسارت آن ملموس بود، پس ازانجام آزمایش سموم ، اقدام به کنترل شیمیایی می گردد،۱- از بین بردن علفهای هرز مزارع وضد عفونی بذور با سم گاچو. ۲- ازسم متاسیستوکس در هنگام بروز مشکل می توان استفاده کرد.

سایر آفات زعفران:
درنمونه برداری هایی که درطی سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰ به منظورشناسایی آفات زعفران درمناطق جنوبی استان خراسان، توسط حسن رحیمی، سعید مودی وابراهیم یزدانی انجام گرفت، علاوه برکنه بنه زعفران، کنه قهوه ای گندم وتریپس توتون که خسارت اقتصادی دارند، نمونه های دیگری نیز جمع آوری شد که به دلیل نداشتن خسارت اقتصادی، فقط به ذکر نام آنها بسنده می شود:
۱:کنه Tyrophagus putrescentias Schrank
2:کنه Bryobia praetiosa koch
:3کنه Penthaleus major Duges
:4 تریپسCollembolothrips sp
:5تریپسHoplothrips reuteri Karny
6:شته Myzus certus Walker
7:شته Aulacorthum palustre HRL
8:دم فنرمانند Xenylla boerneri Axels
9:دم فنرمانند

 

زعفران خواص زیبایی شناختی و جوان کننده طبیعی پوست دارد. به گزارش گروه سلامت خبرگزاریدر این مطلب ما به شما راه استفاده از زعفران برای بهتر شدن پوست‌تان را آموزش می‌دهیم. برای آن که پوستی درخشان داشته باشید، این ماسک صورت را امتحان کنید: یک قاشق چای خوری پودر چوب صندل، ۲ یا ۳ تار زعفران و ۲ قاشق شیر را با هم ترکیب کنید.قبل از گذاشتن این ماسک روی صورت، صورت خود را بشویید و کمی با حوله خشک کنید.ترکیب را در حالی که پوست هنوز مرطوب است، روی صورت بمالید.تمام قسمت های پوست را با حرکات دورانی مالش دهید.۲۰دقیقه صبر کنید تا مواد خشک شوند و سپس، صورت را آب بکشید.برای بهترین نتیجه، هفته ای یک بار از این ماسک استفاده کنید. برای داشتن پوستی روشن، این ماسک را امتحان کنید: چند تار زعفران را دو ساعت در شیر بخوابانید.سپس، شیر را به تمام قسمت های صورت و گردن بمالید.بعد از چند دقیقه، صورت را بشویید.انجام منظم این کار باعث روشن شدن پوست می شود. یک ترکیب روشن کننده دیگر: چند تخم آفتاب گردان و چند تار زعفران را یک شب در شیر بخوابانید.صبح روز بعد، مواد را له کنید و آن را روی صورت بمالید تا پوستی روشن و شفاف تر داشته باشید.اضافه کردن چند تار زعفران به شیر و نوشیدن آن هم مؤثر است. درمان مؤثر برای آکنه، لک ها و جوش های سر سیاه: 5 یا ۶ برگ ریحان و ۱۰ تا ۱۲ تار زعفران را له و با هم ترکیب کنید تا یک خمیر نرم به دست آید.این مواد را روی صورت خود بمالید.بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، صورت را با آب سرد بشویید.این ترکیب به درمان جوش و آکنه کمک می کند.برگ های ریحان می توانند باکتری های ایجادکننده ی آکنه و جوش را از بین ببرند. دو بار در روز استفاده از ترکیب زعفران و در شیر هم به پاکسازی جوش ها کمک می کند. o ماسکی که کدری پوست را از بین می‌برد: ۲ تا ۳ تار زعفران را به یک قاشق چای خوری آب اضافه کنید و بگذارید یک شب بماند.صبح روز بعد، آب زرد رنگ شده است.یک قاشق چای خوری شیر، ۲ تا ۳ قطره روغن زیتون یا نارگیل و یک نوک انگشت شکر را به آب اضافه کنید.یک تکه نان را در این ترکیب فرو کنید و سپس، آن را به تمام قسمت های صورت بمالید.۱۵دقیقه صبر کنید تا صورت خشک شود و سپس، آن را آب بکشید.این ماسک کدری پوست را می گیرد و آن را شاداب می کند و به از بین رفتن سیاهی دور چشم هم کمک می کند.این ترکیب لایه بردار هم هست و باعث افزایش جریان خون پوست صورت و در نتیجه، نرمی و درخشندگی پوست هم می شود. اگر می خواهید پوستی شاداب داشته باشید، از این ماسک استفاده کنید: چند تار زعفران را با کمی عسل ترکیب کنید.صورت را با این ماسک ماساژ دهید.این کار باعث افزایش گردش خون و اکسیژن رسانی بیشتر به پوست می شود.استفاده ی منظم از این ماسک باعث شفافیت، شادابی و زیباتر شدن پوست شما می گردد. o ماسکی برای تقویت پوست: زعفران به تقویت پوست کمک می کند. تنها کاری که باید بکنید این است که چند تار زعفران را در گلاب بخوابانید و بعد از تمیز کردن پوست، آن را روی صورت خود بمالید. برای بهبود بافت پوست از این ماسک استفاده کنید: یک دوم فنجان آب را به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید.۴ تا ۵ تار زعفران و ۴ قاشق غذاخوری شیر خشک را به آن اضافه کنید.ترکیب را ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی صورت بگذارید و سپس، با آب سرد بشویید.این ماسک به بهبود بافت پوست صورت کمک می کند. o اگر پوست کدر و خشکی دارید، یک ماسک زعفران و لیمو درست کنید لیمو پوست را به صورت عمقی پاکسازی می کند و زعفران هم آن را شفاف می کند.چند قطره آب لیمو را با یک قاشق زعفران ترکیب کنید.اگر پوست تان بسیار خشک است، می توانید چند قطره شیر هم به آن ها اضافه کنید.مواد را ترکیب کنید تا ترکیب خمیری لطیفی به دست بیاید، سپس آن را روی صورت خود بمالید.۲۰دقیقه صبر کنید و سپس صورت را با آب ولرم بشویید.

درباره خواص عسل و لیمو بسیار شنیده ایم اما زنی به نام کریستال دایوز بعد از یک سال مصرف این معجون خوشمزه تجربیات جالب خود را بازگو می کند. خانم دایوز که هر روز صبح مقدارمشخصی از محلول آب لیمو و عسل در آب مصرف کرده است می گوید که بعد از یک سال این اتفاقات برای او رخ داده است: ۱- با آن که خانم دایوز از جمله کسانی بود که مرتب مریض می شوند اما در طول این یک سال هرگز دچار سرماخوردگی و آنفلوانزا نشد و مشکلات گوارشی برایش پیش نیامد. کمتر پیش می آمد که احساس کسالت و سردرد داشته باشد. ۲- تمایل وی به خوردن قهوه صبحگاهی کاهش یافت. ۳- علاقه او به صبح ها زیاد شد چون دیگر هنگام بیدار شدن احساس خواب آلودگی و خستگی نداشت بلکه برعکس با انرژی و نشاط زیاد از خواب بر می خاست. ۴- پوست چهره اش روشن و درخشان شد و اثری از لک و جوش باقی نماند. ۵- این نسخه سحرآمیز برای نزدیکان خانم دایوز هم مفید بوده و با استفاده از آن وضعیت سلامتی آنان بهبود یافته و کمتر مریض شده اند. اما طرز تهیه معجون : آب را بجوشانید و سپس به اندازه یک فنجان کنار بگذارید ولرم شود. آب نصف لیموترش و یک قاشق بزرگ عسل به آن بیفزایید. توجه داشته باشیدکه بهتر است لیموترش به شیوه ارگانیک کشت شده باشد و عسل نیز اصل باشد. در صورتی که عجله دارید می توانید کمی آب سرد به آن اضافه کنید تا زودتر خنک شود. این معجون را ناشتا بنوشید. از دیگر خواص معجون عسل و لیموترش می توان این موارد را نام برد: - از یبوست جلوگیری می کند. - به دلیل ادرارآور بودن از التهابات دستگاه ادراری می کاهد. - کبد را از سموم تصفیه می کند. - به حفظ تناسب اندام و وزن ایده آل کمک می کند. - با تولید مواد آنتی اکسیدان به پوست برای کولاژن سازی کمک می کند و باعث درخشش آن می شود. هرکسی می تواند از این نسخه استفاده کند حتی کودکانی را که زیاد مریض می شوند می توان به خوردن آن عادت داد و با افزودن میزان عسل تمایل کودکان را به خوردن آن افزود. این نسخه تقویت دستگاه ایمنی بدن کودکان را تضمین می کند و بزرگسالان نیز در صورت مصرف از سردرد، التهاب دستگاه ادراری و مشکلات گوارشی خلاص می شوند

زعفران به هضم طبیعی غذا و تقویت معده کمک می کنداز زمانهای قدیم برای زعفران نیز همچون سایر ادویه جات، خواص درمانی مختلفی در نظر می گرفتند. بر اساس تحقیقات جدید زعفران به هضم طبیعی غذا و تقویت معده کمک می کند و به عنوان مسکن به ویژه در درمان دردهای لثه و قلنج نیز تاثیر گذار است. علاوه بر آن محرک و تقویت کننده تمایلات جنسی است، تحقیقات پزشکی ثابت کرده زعفران خواص ضد سرطانی داشته و به عنوان یک داروی ضد تومور و جمع کننده رادیکالهای آزاد عمل می کند. زعفران همچنین ماده ای شادی بخش، آرام بخش، تقویت کننده حافظه، افزایش دهنده تمرکز، ضد تشنج، افسردگی، اسپاسم، آلزایمر و پارکینسون است که در درمان دردهای عصبی و کم خوابی نیز مفید است. بنابر یک تحقیق دارویی دیگر ، زعفران به علت وجود تیامین، ریبوفلاوین و مواد معدنی برای درمان فشار خون، کاهش کلسترول، درمان کم خونی ناشی از کمبود آهن در دختران، کاهش درصد احتمال بروز بیماریهای قلبی، تصلب شرائین و افزایش سلامت قلب نیز بسیار مفید است. این گیاه دارویی در درمان بیماریهای تنفسی نظیر آسم، سرما خوردگی، سرفه، افزایش جریان خون در شبکیه، درمان اختلالات لکه زرد شبکیه در اثر پیری نیز کاربرد دارد. زعفران در صورت استعمال خارجی برای درمان کوفتگی و رماتیسم نیز مفید است. همچنین تحقیقات فراوان انجام شده نشان می دهد که ترکیبات موجود در زعفران در درمان برخی از انواع سرطانها در حیوانات آزمایشگاهی تاثیر داشته است. خواص دارویی: زعفران از نظر طبقدیم ایران گرم و خشک است . مهمترین خاصیت زعفران که از قدیم الایام از آن استفاده یم شده است درمان افسردگی می باشد . این خاصیت مهم حتی در شعر شاعران ینز انعکاس یافته است . شاهد آن شعر خاقانی است که می گوید : گر کسی را زعفران شاید فزاید گو فزای چون تو با غم خو گرفتی زعفران کس مخور زعفران دارای بویی قوی و طعم تلخ می باشد : 1. خوردن چای زعفران باعث هضم غذا می شود 2. اثر مسکن درد درد 3. قاعده آور است . 4. باعث تحریک اعصاب می شود 5. زعفران خون سازاست و گردش خون را آسان می سازد 6. مصرف زعفران خونریزیهای بعد از زایمان را از بین می برد . 7. قوای جنسی را تقویت می کند 8. کبد را تصفیه وقوی می سازد 9. سرفه را رفع و اثر مفید روی درمان برونشیت درد 10. کلیه و مثانه را پاک می کند 11. آرام بخش و خواب آرو است 12. زعفران ضد تشنج است 13. گاز معده را برطرف می کند 14. ادرار آور است 15. و اگر بالاخره می خواهید همیشه شاد و خندان باشید زعفران بخورید 16. فرمول قدیمی زعفران برای تنظیم عادت ماهیانه خانم ها و بازکردن قاعدگی سال هاست که بکار می رود و اثر بسیار مفیدی درد . تارتارات آهن و پتاسیم 0/5 گرم گرد زعفران 0/5 گرم پودر درچین 2 گرم از این مخلوط چهار بار در روز استفاده کنید . طرز استفاده: از زعفران می توان به شکل های مختلف استفاده کرد دم کرده زعفران یا چای زعفران 2 گرم زعفران را در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت نیمساعت روی آتش بسیارملایم بگذارید تا دم بکشد خواص زعفران برای رفع بی خوابی گل‌هاي زعفران داراي 3 پرچم و مادگي آنها مركب از خامه دراز منتهي به كلاله سرشاخه به رنگ قرمز نارنجي است كه به عنوان نام زعفران وارد بازار مي‌شود. زعفران باعث سهولت هضم غذا نيز مي‌شود. جام جم: تحقيقات نشان مي‌دهد كه از زعفران مي‌توان براي رفع بي‌خوابي‌هاي منشاء تحريكات مغزي استفاده كرد. زعفران گياهي است چند ساله، به ارتفاع 10 تا 30 سانتيمتر كه داراي پيازي سخت و مدور، گوشت‌دار و پوشيده از غشاهاي نازك و قهوه‌اي رنگ است و طي تحقيقات انجام شده متوجه شدند كه زعفران اين خاصيت را از خود نشان مي‌دهد. از وسط پياز زعفران كه در واقع قاعده گياه به حساب مي‌آيد، تعدادي برگ‌هاي دراز و باريك خارج مي‌شود كه سطح فوقاني آنها رنگ سبز تيره ولي سطح تحتاني سبز روشن دارد. ظاهر گل‌هاي زعفران لوله‌اي باريك و دراز به رنگ‌هاي بنفش، گلي و ارغواني ديده مي‌شود كه پرورش زعفران در نواحي مختلف خراسان و نقاط مساعد كشور صورت مي‌گيرد. گل‌هاي زعفران داراي 3 پرچم و مادگي آنها مركب از خامه دراز منتهي به كلاله سرشاخه به رنگ قرمز نارنجي است كه به عنوان نام زعفران وارد بازار مي‌شود. زعفران باعث سهولت هضم غذا نيز مي‌شود. اين گياه به علت اثر بي‌حس كننده آن بر روي اعصاب ريوي، مسكن سرفه در برونشيت‌هاي مزمن است و در درمان حالات تشنجي و درد دندان موثر است و به صورت دم كرده 5 تا 2 گرم در ليتر مورد استفاده قرار مي‌گيرد. چيني‌ها چگونه با زعفران خود را درمان مي‌كنند؟ معجزه زعفران برای تناسب اندام درمانگران چيني از اين گياه دارويي خوش رنگ و گران‌قيمت و از خواص كم نظير آن براي درمان بسياري از بيماري‌هاي روحي و جسمي بهره مي‌برند. اين درمانگران با تعيين دوز مصرفي مناسب از زعفران براي بيمارشان به او كمك مي‌كنند تا بيماري را پشت سر بگذارد. همه ما در طول هفته بارها از زعفران، اين گياه خوش آب و رنگ و خوش عطر براي تزئين و خوش رنگ كردن موادغذايي و سفره‌هاي غذاي خود استفاده مي‌كنيم اما شايد در كنار جنبه‌هاي تزئيني و خوش عطري اين گياه قرمز رنگ، كمتر به خواص درماني و اثرات مثبت آن در بهبود و درمان دردهاي ناشي از قاعدگي، دردهاي شكمي بعد از زايمان و افسردگي توجه كرده باشيد. درمانگران چيني اما از اين گياه دارويي خوش رنگ و گران‌قيمت و از خواص كم نظير آن براي درمان بسياري از بيماري‌هاي روحي و جسمي بهره مي‌برند. اين درمانگران با تعيين دوز مصرفي مناسب از زعفران براي بيمارشان به او كمك مي‌كنند تا بيماري را پشت سر بگذارد. ________________________________________ جذب حداكثر مواد مغذي چيني‌ها بر اين باورند كه مصرف به اندازه زعفران به همراه موادغذايي در يكي از وعده‌هاي غذايي مي‌تواند تاثير زيادي در بهبود جريان گردش خون در بدن داشته باشد. به اين ترتيب اعضاي خانواده با خوردن زعفران در كنار غذا با بهبود و تسهيل جريان گردش خون در بدن قادرند بيشترين موادمغذي موجود در غذا را به سلول‌هاي مختلف در نقاط مختلف بدن برسانند و جذب مواد مغذي را افزايش دهند. ________________________________________ تسكين دردهاي دوره قاعدگي درمانگران چيني با تجويز زعفران براي خانم‌هايي كه از دردهاي دوره‌هاي ماهانه اعتراض دارند، به كاهش دردهاي دوره ماهانه آن‌ها كمك مي‌كنند. مصرف اين گياه دارويي به‌صورت شربت يا در كنار غذا به دليل خواص ضد‌دردي كه دارد موجب كاهش دردهاي قاعدگي به‌ويژه در خانم‌ها و دختراني است كه خونريزي دوران قاعدگي آن‌ها به تعويق افتاده است. ________________________________________ 2 هدف با يك تير افرادي كه پس از تصادف يا وارد آمدن ضربه‌اي به بدن‌شان دچار تورم و درد بدن مي‌شوند، مي‌توانند با مصرف زعفران در كنار غذا يا به‌صورت شربت به كاهش ميزان تورم ناشي از ضربه و بهبود دردهاي‌شان كمك كنند. علاوه بر اين زعفران به‌دليل خواص نشاط‌بخشي كه دارد علاوه بر بهبود جريان گردش خون كه در نهايت منجر به تسكين و بهبود درد و كاهش تورم بيمار مي‌شود مي‌تواند روحيه بيمار را نيز تحت‌تاثير قرار داده و به لحاظ روحي او را قوي كرده و به شرايط عادي بازگرداند. در حقيقت مصرف زعفران براي اين افراد علاوه بر برطرف كردن نگراني بيمار، ترس او را نيز بر طرف مي‌كند. ________________________________________ شادي خانوادگي ميزان مجاز مصرف زعفران در روز براي افراد يك تا 3 گرم است. بنابراين خانم‌هاي خانه بايد دقت داشته باشند كه براي تهيه غذا در وعده‌هاي غذايي تنها تا 3 گرم اجازه استفاده از زعفران را دارند و مصرف بيش از اندازه زعفران حتما بايد با تجويز پزشك يا درمانگر طب سنتي صورت گيرد زيرا مصرف بي‌رويه اين گياه دارويي عوارض جانبي متعددي به همراه دارد. بنابراين توصيه ما اين است كه فقط در يكي از وعده‌هاي غذايي روزانه خود از زعفران استفاده كنيد فقط مراقب باشيد كه از ميزان مجاز آن بيشتر مصرف نكنيد. استفاده مداوم از اين گياه خوش آب و رنگ خواص مختلفي دارد كه يكي از آن‌ها افزايش نشاط و شادماني اعضاي خانواده است. ________________________________________ چه افرادي زعفران نخورند! مصرف روزانه يك تا 3 گرم زعفران به‌عنوان حد مجاز مصرف اين گياه دارويي شناخته مي‌شود و افرادي كه تمايل به مصرف بيشتر اين گياه خوش آب و رنگ دارند بايد حتما تحت نظارت پزشك يا درمانگر خود آن را مصرف كنند. با اين وجود برخي از افراد هستند كه حتي مصرف مقدار مجاز زعفران براي آن‌ها مضر است.اين افراد عبارتند از: • افرادي كه با مشكل تعريق كف دست روبه‌رو هستند بايد از مصرف زعفران پرهيز كنند يا مقدار آن را به حداقل برسانند چون مصرف زعفران تعريق كف دست اين افراد را بيشتر مي‌كند. • مصرف زعفران به افرادي كه چاق بوده يا دچار اضافه وزن هستند به هيچ‌وجه توصيه نمي‌شود. اين ادويه اشتهاآور بوده و مصرف مداوم آن منجر به افزايش وزن مي‌شود. • افرادي كه مصرف زعفران در آن‌ها بيشتر از حد مجاز شود معمولا با علائمي مثل تهوع، استفراغ، درد شكم و خونريزي در مدفوع روبه‌رو مي‌شوند. اين افراد علاوه بر اين افزايش ضربان قلب را نيز تجربه مي‌كنند كه در اين حالت بهتر است فورا با پزشك خود تماس بگيرند. ________________________________________ با طلاي سرخ چاق شويد زعفران يكي از گران‌قيمت‌ترين ادويه‌ها در ايران است كه به‌عنوان يك چاشني خوش‌رنگ و خوش عطر براي تزئين غذاها و زيباتر كردن آن‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين ادويه به‌دليل ظاهر مناسبي كه به غذا مي‌بخشد و به‌دليل خواص اشتها آوري كه در خود دارد براي افرادي كه تمايل به اضافه وزن و افزايش اشتها دارند بسيار مناسب است. مصرف اندازه مجاز زعفران كه به طلاي سرخ در جهان معروف است موجب افزايش اشتها در افراد لاغر و كم اشتها شده و به مرور به رسيدن آن‌ها به وزن ايده‌آل كمك مي‌كند.

 پرورش كرم ابريشم 

 
گردآوری:حسین ابراهیمی

کارشناس ترویج جهادکشاورزی نطنز

فهرست مطالب و مندرجات

مقدمه......................................................................................................................
تاريخچه نوغانداري.....................................................................................................
اهميت اقتصادي و اجتماعي ابريشم.................................................................................
نوغانداري و توليدات آن..............................................................................................
تفريخ تخم نوغان........................................................................................................
شروع پرورش كرم ابريشم...........................................................................................
پرورش كرم جوان......................................................................................................
پرورش كرم بالغ........................................................................................................
برخي نكات مهم در پرورش..........................................................................................
1- تغذيه....................................................................................................
2- خواب كرم.............................................................................................
3- افزايش سطح بستر..................................................................................
4- رعايت بهداشت و ضدعفوني......................................................................
تنيدن پيله و برداشت..................................................................................................
بيماري هاي مهم كرم ابريشم........................................................................................
1- موسكاردين............................................................................................
2- آسپرژيلوس.............................................................................................
3- فلاشري.................................................................................................
4- گراسري................................................................................................
5- پبرين.....................................................................................................
آفات كرم ابريشم.........................................................................................................
1- مورچه ها...............................................................................................
2- زنبورهاي وحشي......................................................................................
داشت توتستان...........................................................................................................
          كوددهي..........................................................................................................
          مديريت خاك....................................................................................................
          مبارزه علف هاي هرز.......................................................................................
          زهكشي.........................................................................................................
          هرس.............................................................................................................
          مبارزه با آفات و بيماريها....................................................................................
          برداشت برگ....................................................................................................

 

 

 

پيشگفتار:

     گرايش و پايبندي نسبي اقتصادي در كشورهايي نظير ايران به كشاورزي موجب گرديده تا بخش قابل توجهي از جمعيت آنها به سبب تمركز فعاليتهاي زراعي و كشاورزي در روستاها ساكن باشند، فصلي و سنتي بودن فعاليتهاي كشاورزي، عدم بهره گيري از سيستم هاي مناسب در كار، هزينه هاي نسبتاً بالاي توليد و درآمد ناكافي كشاورزان و ..... همراه با محدود كردن نيروي كار فعال روستا در فصولي از سال، كشاورزي را با مشكلاتي روبرو ساخته است كه از جمله آنها مي توان از چالشي به نام مهاجرت روستائيان به شهرها و ركود كشاورزي ياد كرد.
     ترديدي نيست رويكرد منطقي و برنامه ريزي شده به فعاليتهاي جانبي كشاورزي اعم از صنايع تبديلي و دستي با افزايش سطح اشتغال و ايجاد در آمد مي تواند ضمن حفظ بافت روستائي به احياء و توسعه آن كمك شاياني كرده و روستا نشيني را اقتصادي تر نمايد.
     نوغانداري يا پرورش كرم ابريشم از فعاليتهاي قديمي و جانبي بخش كشاورزي است كه در كنار ساير فعاليتهاي  اصلي كشاورزي هر منطقه به توليد پيله ابريشمي به عنوان يك محصول با ارزش جهاني مبادرت مي نمايد. اين حرفه پايه توليد فرآورده هاي متنوع ابريشمي از قبيل روسري، شال، البسه محلي، چادر شب .... بوده و از جمله فعاليتهايي است كه با ايجاد انگيزه اقتصادي، بخش قابل توجهي از نيروي كار فعال و راكد روستائيان مي توانند به آساني به آن مبادرت ورزند و بدينوسيله در آمد نسبتاً خوبي همراه با ارزش افزوده مناسب عايد خانوار روستايي گردد.
سادگي و رواني مطالب مجموعه حاضر به عنوان راهنماي عملي پرورش كرم ابريشم از يك سو و تقاضاي فراوان علاقه مندان حرفه نوغانداري از سوي ديگر، شركت سهامي پرورش كرم ابريشم ايران را به عنوان تنها متولي نوغانداري كشور بر آن داشته است تا نسبت به چاپ و توزيع گسترده تر آن به علاقه مندان اقدام نمايد.
     اميد است اين كوچكترين خدمت به جامعه نوغانداري در ارتقاء و اعتلاي صنعت ابريشم كشور و گسترش اين حرفه قديمي و با ارزش و نيز در امر احياء و توسعه صنايع جانبي ابريشم موثر واقع گردد.

 مقدمه :

     نوغانداري يا پرورش كرم ابريشم وتوليد فرآورده هاي ابريشمي ازجمله فعاليتهايي جانبي است كه دركنار فعاليتهاي اصلي كشاورزان هرمنطقه مي تواند طي يك دوره كوتاه مدت ضمن ايجاد انگيزه اقتصادي و بكارگيري بخشي از نيروي كار روستا، درآمد نسبتاً مناسبي را براي روستانشينان فراهم نمايد.  
     افزايش روز افزون مصرف فرآورده هاي ابريشمي درجهان وكاهش يا توقف فعاليت نوغانداري دركشورهاي توسعه يافته به سبب محدوديت زمين براي احداث توتستان، آب مورد نياز براي آبياري، انرژي گران و ... فرصت مناسبي براي كشورهاي درحال توسعه فراهم كرده است تا با توجه به داشتن نيروي انساني، انرژي ارزان، آب و خاك فراوان، فعاليتهاي نوغانداري و توليد ابريشم را دركشور خود گسترش دهند. بايد اذعان داشت، اگر چه نوغانداري به عنوان  فعاليت جانبي تلقي مي گردد اما با توسعه تكنولوژي وصنعتي كردن اين فعاليت، امكان بهره برداري بيشتراز آن به صورت شغلي دائمي وجود دارد به طوري كه درشرايط نسبتا" مطلوب اقليمي به دليل سرعت رشد درخت توت وامكان پرورش كرم ابريشم 2 تا 3 بار (درمناطق معتدله) و 4 تا 5 بار (درمناطق نيمه گرمسيري وگرمسيري) درسال مي تواند به عنوان يك شغل كامل تامين كننده درآمد خانوار روستايي باشد، بنابراين گسترش صحيح آن متناسب با شرايط اقليمي مناطق مختلف مي تواند به عنوان برنامه اي مناسب درجهت رفع پاره اي از مشكلات اقتصادي و اجتماعي بويژه تامين نيازهـــاي ارزي كشورهاي نوغان خيز، نقش ارزنده اي ايفاد نمايد.

تاريخچه نوغانداري:

     اگر چـــه اززمان آغاز پرورش كرم ابريشم اطلاع كاملا" دقيقي دردست نيست و درمورد پيدايش ابريشم    روايت هاي گوناگوني ازجمله يافتن تارهاي آن توسط شاهزاده چيني درهنگام تفرج وجوددارد اما اسناد ومدارك قديمي، منابع ابريشم را به حدود 2650 سال پيش از ميلاد مسيح درزمان پادشاهي امپراطور چو درچين باستان متعلق مي دانند. به عقيده بسياري از مورخين، چين موطن اصلي و مهد نوغانداري بوده و اولين كشوري بود كه با استفاده از برگ توت به پرورش كرم ابريشم و توليد پيله مبادرت ورزيده است. اين كشور از ديرباز قطب اين حرفه شناخته شده وازاينرو بود كه يوناني ها ورومي ها اين كشور را سرس  يعني كشور ابريشم مي ناميدند. طي قرون متمادي ابريشم درچين باستان از اهميت ويژه اي برخورداربوده و تا سالها توليد ومصرف آن به خاندان امپرطور، اشراف زادگان و اعيان محدود مي گرديد و براي آنان افتخاري بزرگ محسوب مي شد، حتي انتشار فنون پرورش كرم ابريشم در پاره اي از موارد عقوبت سنگيني به همرا ه داشت. مجاورت با چين سبب گرديد تا مردم شبه جزيزه كره درحدود 1200 سال پيش از ميلاد مسيح با ورود چيني هاي مهاجر ازاولين كساني باشند كه پس ازچيني ها به پرورش كرم ابريشم اقدام نمايند. بنا به روايت هاي موجود، با بروز جنگ ميان كره و ژاپن درسه قرن قبل ازميلاد، نوغانداري به ژاپني ها معرفي گرديد و پس از آن بود كه با حمايت امپراطوران مختلف آن كشور بررونق ورواج آن افزوده شد و همزمان با ميلاد مسيح به سايركشورها ازجمله هند، هندوچين، اندونزي و... راه يافت، اگرچه برخي از مورخين هندي براين باورند كه كرم ابريشم دركوهپايه هاي هيماليا اهلي شده و در حكايت هاي تاريخي وجود كرم ابريشم وحشي درهندوستان درادبيات سانسكريت نيز بيان گرديده است.
     ترديدي نيست جاده معروف ابريشم (با طول بيش از ده هزار كيلومتر) نه تنها به طوراعم به عنوان راهي براي بسط دوستي وتبادلات فرهنگي وتجارت مابين كشورهاي خاوردور، آسياي ميانه و حتي كشورهاي حوزه مديترانه بوده است بلكه به طور اخص درمعرفي، رواج و توسعه نوغانداري، توليد، تجارت ابريشم ومحصولات ابريشمي ازكشورچين تا بازارهاي اروپايي نقش بسيار ارزنده اي را ايفاء نموده است. بايد اذعان داشت ابريشم از طريق دريا نيز انتقال مي يافته است كه ازجمله مبادي ورودي آن مي توان به خليج فارس و سواحل درياي عمان اشاره داشت.
    عده اي از مورخين نظير پاريزه بر اين باورند موطن اصلي پرورش كرم ابريشم ايران بوده است و برخي ديگراز آنان اين كشور را از جمله مناطقي مي دانند كه همزمان با چين به  پرورش كرم ابريشــــم، توليد و تجارت ابريشم مبادرت مي ورزيده است و بعضي ديگر آغاز اين حرفه را به دوره هاي بعدي مربوط مي دانند، آنچه مسلم است اين فعاليت در ايران از سابقه و قدمت نسبتا ً طولاني برخودار است. اين ادعا زماني باور بيشتري به خود مي گيرد كه در بسياري از آثار قديمي و بويژه دست نوشته ها همواره نشانه ها و ردپايي مبني بر وجود ابريشم در اين سرزمين كهن ديده مي شود.
     سوابق علمي و فني اين فعاليت به خصوص اقداماتي كه بمنظور بهبود كمي و كيفي آن صورت پذيرفته است، با دستيابي به نژادهاي اختصاصي كرم ابريشم ايران نظير نژادهاي هراتي، خراساني، بغدادي و ساير نژادهاي محلي، همگام با سوابق توليدي آن از قدمت تاريخي برخودار بوده ومبين توجه خاص ايرانيان به اين حرفه مي باشد.
     ايران نيز درزمره كشورهاي توليدكننده ابريشم واقع در مسير جاده معروف ابريشم قرارداشت وبسياري ازشهرهاي مهم آن توسط اين جاده با هم مرتبط مي شد. اين جاده كه دردوران رونق خود اثرات مشخص كننده اي در صنعت ابريشم به جاي گذاشته وسوابق تجاري و فرهنگي گذشته دوكشوربزرگ چين و ايران را بهم مرتبط مي ساخت، خود دليل ديگري بر سابقه درخشان توليد و تبديل ابريشم واهميت آن درايران قديم است. مردم ايران با داشتن امكانات وسيع و فراوان پرورش كرم ابريشم بويژه قابليت هاي اقليمي هميشه اين موقعيت راداشته اند كه بتوانند درفصول معيني از سال به كار توليد پيله و ابريشم بپردازند، آثار بجاي مانده گواه اين حقيقت است كه در بسياري از مناطق كشور در دوره هاي گوناگون اين فعاليت انجام شده است.

اهميت اقتصادي و اجتماعي توليد ابريشم:

- سرمايه گذاري دراين رشته درمقايسه با پاره اي از فعاليتهاي توليدي كمتر و بازگشت سرمايه سريعتر مي باشد.
- پرورش درخت توت درغالب خاك ها و كيفيت مختلف توپرگرافي امكان پذير بوده و در بيشتر نقاط    مملكت قابل انجام مي باشد.
- فعاليت هاي نهال كاري و توسعه مزارع توت با امكانات كشاورزان قابل انجام مي باشد.
- كشت توت در كنار انهار، حاشيه رودخانه ها، آبراه ها، مسيل ها، حاشيه روستاها، اطراف مزارع، به صورت تك درخت يا مجتمع و تحت شرايط مختلف آب و خاك عملي مي باشد. 
- دوره بازدهي اين فعاليت كوتاه و امكان پرور ش كرم ابريشم 3 سال بعد از شروع كاشت توتستان ها فراهم خواهد بود.
- محصول درخت توت برگي است كه درتغذيه كرم ابريشم به مصرف مي رسد، عملكرد درخت توت زياد بوده و همراه با مراقبت نيز مرتبا" افزايش پيدا مي كند.
- در مناطقي كه امكانات طبيعي اجازه دهند مي توان اين فعاليت را به صورت يك فعاليت مستمر سالانه مورد نظر قرارداد.
- اين فعاليت امكانات تامين مواد اوليه برخي از منابع نساجي، قالي بافي، پزشكي، نظامي و مخابراتي رافراهم مي سازد و از اين نظر مي تواند به عنوان منبع مناسبي براي درآمد ارزي كشور تلقي گردد.
- ابريشم خام داراي بازارهاي مناسب اقتصادي در داخل و خارج بوده و كالايي است كه مي تواند از بازارهاي مطمئن و مناسبي برخوردار باشد.
- فعاليت هاي نوغانداري و پرورش كرم ابريشم وصنايع واسطه اي بين توليد پيله وتهيـــــه محصولات نهايي سطوح وسيعي از اشتغالات روستائي و شهري راايجاد مي كند و فرصت هاي شغلي قابل   ملاحظه اي را به وجود مي آورند.
- توسعه فعاليت هاي توليد ابريشم زمينه توسعه منابع بزرگ ابريشم از جمله نخ كشي و پارچه بافي است. كارآئي اقتصادي اين صنعت به گونه اي است كه حتي كشورهائي كه امكانات توليد ابريشم ندارند به لحاظ ارزش افزوده فراوان توليدات ابريشمي، نسبت به وارد نمودن ابريشم و تبديل آن به منسوجات مختلف ابريشمي اقدام مي كنند.
- پرورش كرم ابريشم علاوه بر امكان استفاده از تمامي نيروي فعال، فرصت بكارگيري بخش غيرفعال جامعه روستائي  مانند زنان، كودكان و سالخوردگاني كه توان انجام كارهاي كشاورزي را ندارند، فراهم مي سازد.
- حرفه اي است كارگر طلب و اشتغال زا كه به صورت شغل فرعي نيز ميتواند درمجاورت مشاغل اصلي روستائي موردتوجه قرارگيرد.
- پرورش كرم ابريشم براي كشاورزان خرده پائي كه نيم تا يك هكتار توتستان دارند قابل انجام بوده و مديريت چنين واحدهائي درسطوح روستائي بسيار عملي واقتصادي مي باشد .
- نظر به اينكه اين فعاليت تامين كننده مواد اوليه ساير صنايعي مي باشد كه اكثــــرا" روستائي هستند، لذا مي تواند امكان اشتغال زنجيره اي افراد وخانواده هاي روستائي را فراهم سازد.
- با فراهم ساختن منبع درآمد اضافـــي براي روستائيان مي تواند به عنوان وسيله اي درجهت جلوگيري ازمهاجرت آنها به شهرها مورد استفاده قرارگيرد.
- اين فعاليت به واسطه تامين درآمد مستمر مي تواند درتوسعه و بهبود وضع زندگي جوامع روستائي موثر باشد.
- پرورش كرم ابريشم درمواردي بسته به الگوي زراعي وشرائط اقليمي، منطبق بر دوره كم كاري كشاورزان بوده و به فعاليت اصلي آنان لطمه اي وارد نمي سازد بلكه از بيكاري پنهان كشاورزان جلوگيري مي نمايد.
- نوغانداري براي توسعه اقتصادي بخشهاي عقب مانده جامعه روستايي ميتواند به عنوان يك صنعت و فعاليت مفيد مورد استفاده قرارگيرد.
- توسعه پرورش كرم ابريشم مي تواند درصنايع وابسته ساخت وسائل وادوات ماشينهاي مربوط به ابريشم و نيز صنايع تبديلي ابريشم اشتغال جنبي قابل ملاحظه اي بوجود آورد.

 

نوغانداري و توليدات آن: 

     كرم ابريشم توت ( bombyx mori ) حشره اي است با دگرديسي (استحاله) كامل و ‌داراي چهار مرحله زندگي تخم، لارو، شفيره و پروانه بوده كه تنها درمرحله دوم يــــا لاروي ازبرگ توت تغذيه كرده ودرپايان اين مرحله كه عموما“ 25 تا 30 روز بطول مي انجامد با تنيدن تـــار،‌ توليد پيله ابريشمـــي مـي كند. دوره لاروي كرم ابريشم داراي پنج مرحله تغذيه است كه به هر مرحله آن يك " سن " مي گويند. سنين 1 ، 2 و 3 ، كرم جوان و سنين 4 و 5 كرم بالغ ناميده مي شود. كرم در فاصله هر دو سن داراي يك مرحله پوست اندازي است كه به آن خواب كرم گفته       مي شود. كرم ابريشم را مي توان از نظر نسل به تك نسله،‌ دونسله و چند نسله، از نظر خواب به سه خوابه و چهارخوابه، ازنظر مبداء جغرافيائي به نژادهاي ژاپني،‌ چيني، اروپائي و ... دسته بندي كرد. عموما“ غالب تخم نوغان هايي كه امروزه دردنيا مصرف مي شوند منشاء چيني و ژاپني داشته و حاصل هيبريداسيون يا آميخته گري ازاين دو نژاد مي باشند. اگرچه برخي ديگر از گونه هاي كرم ابريشم نيز توليد تارهاي ابريشمي مي كنند كه به ابريشم موگا، ابريشم تازار، ابريشم اري و... معروفعند اما ابريشم حاصل از كرم ابريشم توت از حيث كميت و كيفيت بر آنها داراي   برتري هاي بسيار است و از اين رو به طور غالب در دنيا به توليد آن مبادرت ميگردد.
    توليد اصلي فرآيند نوغانداري، پيله ابريشمي است كه از آن الياف ابريشمي استحصال مي گردد. از ميان تمامي تارهاي منسوجات، ابريشم به دليل ويژگي هاي خاص خود ازجمله سبكي، ‌نرمي، ‌مقاومت درنــوسانات گرمايي،   رنگ پذيري، ‌جاذب الرطوبه بودن، عايق پذيري الكتريكي وبه طوركلي لطافت، ظرافت ودوام،‌ جايگاه ويژه و ممتازي را به خود اختصاص داده است و به همين سبب، در دنياي منسوجات، ابريشم را ملكه منسوجات مي نامند.
     ابــريشـــم به عنوان ماده اوليه در توليد محصولاتي مانند فرش، پارچه، ‌پيراهن، شال گردن، آويزهاي ديواري و تزئينات داخلي منزل ... استفاده مي شود. علاوه برآن درساخت چتر نجات، ‌تودوزي لاستيك، رگهاي مصنوعي، نخ جراحي، مواد عايق الكتريكي و... نيز مصرف مي گردد.

    لازم به توضيح است مي توان از فضولات پرورش كرم ابريشم به عنوان كود آلي درجهت بهبود وضعيت فيزيكي و حاصلخيزي خاك نيز استفاده كرد.
    درپرورش كرم ابريشم چهار مرحله مشخص و متمايز وجود دارد: تفريخ تخم نوغان، پرورش لارو ابريشم، تنيدن پيله و برداشت پيله.

تفريخ تخم نوغان:

     به مجموعه عملياتي كه طي آن تخم نوغان هاي زنده در شرايط محيطي مناسب قرار گرفته و جنين آن به طور طبيعي رشد نموده و به صورت لارو از پوسته تخم خارج مي گردند تفريخ مي گويند. اين مرحله يكي از مراحل مهم و پر اهميت در پرورش كرم ابريشم مي باشد، زيرا به توسعه مناسب جنيني و خروج به موقع و يكنواخت لاروها در زمان تعيين شده كمك مي نمايد، بديهي است با انجام مناسب عمليات تفريخ لاروهاي قوي بنيه توليد مي گردند كه اين خود به ميزان قابل توجه اي بر كيفيت و كميت پيله توليدي موثر خواهد بود. براي رسيدن به اين هدف مطلوب است از اتاقهاي تفريخ استفاده گردد.اين اتاق ها مي توانند به هر شكل و اندازه هاي متناسب با حجم كار انتخاب و در آنها شرايط محيطي لازم فراهم آيد. در اين اتاق ها براي تامين حرارت، رطوبت و نور لازم، مي توان از دستگاههاي اتوماتيك تامين كننده حرارت، رطوبت و نور استفاده نمود و در صورت عدم دسترسي به اين گونه وسايل  مي توان با استفاده از چراغهاي معمولي توليد كننده حرارت (بخاري) براي تامين حرارت و با قرار دادن ظرف آب روي آن براي توليد رطوبت و نصب تعدادي لامپهاي فلورسنت (مهتابي) براي توليد نور به اين هدف دست يافت از ديگر شرايطي كه اتاقهاي تفريخ بايد داشته باشند، امكان تامين تاريكي و جلوگيري از حمله آفات و مورچه ها است.
     لازم به توضيح است شروع مرحله تفريخ مي بايست با زمان جوانه زني درختان توت و وضعيت آب و هوايي محل پرورش متناسب باشد.
    براي اينكه تفريخ به خوبي انجام شود بهتر است كه تخم نوغان پس از دريافت از مراكز مجاز بلافاصله به اتاق تفريخ منتقل شده و در داخل جعبه هاي تفريخ به طور يكنواخت ريخته شوند. بهتر است اين جعبه ها به صورت چارچوبي كه كف آنها به وسيله پارچه لطيف و نازك، ترجيحا مشكي رنگي پوشانده شده است تهيه گردند. در صورت عدم تهيه جعبه تفريخ مي توان از جعبه هاي مقوايي (به عنوان مثال جعبه شيريني استفاده نشده) براي انجام عمل تفريخ استفاده نمود . توصيه مي شود به علت كمبود فضاي مناسب جعبه تخم نوغان، از اين جعبه ها براي انجام عمليات تفريخ استفاده نگردد.

شرايط محيطي لازم براي عمليات تفريخ عبارتند از : 

الف- حرارت:

     حرارت مناسب براي سه روز اول تفريخ 15 درجه سانتي گراد مي باشد. سپس تخم نوغان ها در حرارت 18 الي 20 درجه به مدت 1 روز حرارت نگهداري مي شوند و پس از آن مطلوب است تا خروج لاروها از تخم در حرارت 25 درجه نگهداري شوند.
ب- رطوبت:

     رطوبت نيز يكي از عوامل موثر در عمليات تفريخ و توليد لارو قوي بوده و لازم است رطوبت اتاق تفريخ بين 75 تا 85 درصد(در روزهاي ابتدايي 75 تا 80 و در روزهاي پاياني 80 تا 85 درصد) باشد. ميزان رطوبت كمتر موجب مي شود تخمها به راحتي آب خود را از دست داده و تعداد تخمهاي مرده افزايش يابد. از طرف ديگر افزايش بيش از حد رطوبت( بيش از 90 درصد) باعث توليد لاروهاي ضعيف مي گردد.
     بهتر است به منظور كنترل صحيح حرارت و رطوبت از تعدادي حرارت سنج و رطوبت سنج در داخل اتاق تفريخ استفاده شود. 

ج- نور:

    نور در مراحل  اوليه  تفريخ تا مرحله لكه چشمي (قبل از مرحله آبي شدن) موجب تسريع رشد و نمو جنين خواهد شد اما همزمان با آبي شدن(روشن شدن) تخمها، تاريكي كامل باعث همزماني رشد لاروها و خروج يكنواخت آنها   مي شود. به همين دليل لازم است در تمامي دوران تفريخ روزانه به مدت 16 ساعت از روشنايي كامل و 8 ساعت تاريكي استفاده گردد. براي توليد روشنايي مي توان از لامپهاي فلورسنت( مهتابي ) استفاده نمود .لازم است از روز دوازدهم شروع تفريخ، تخمها مرتباً مورد بازديد قرار گرفته و زماني كه مشاهده شد رنگ آنها از تيره به روشن تغيير يافته است، روشنايي داخل  اتاق را قطع كرده و تا زمان خروج كامل كرمها در تاريكي مطلق نگه داشته شوند. حتي در زماني كه براي كنترل حرارت و رطوبت به داخل اتاق تردد مي گردد از چراغ قوه اي كه شيشه آن به رنگ قرمز است استفاده مي شود.

د: تهويه:

     تخم نوغان، خصوصا در مراحل انتهايي دوره تفريخ، مقاومت كمتري در برابر افزايش دي اكسيدكربن محيط نشان مي دهد، بنابر اين لازم است هواي تازه به طور مداوم بخصوص مراحل پاياني تفريخ در اختيار آنها قرار گيرد.

شروع پرورش كرم ابريشم:

    پس از پايان يافتن عمليات تفريخ و خروج كرمها از تخم، تخم نوغان هاي تازه تفريخ شده به محل پرورش منتقل شده و لازم است موارد ذيل به عنوان مرحله شروع پرورش انجام گردد.
-  يك روز قبل از شروع  پرورش، محل پرورش را كاملا آماده نموده و شرايط محيطي لازم از نظر دما رطوبت ونيز امكانات لازم مهيا مي شود.
-  جعبه هاي تفريخ اعم از جعبه هاي طراحي شده و يا جعبه هاي شيريني كه براي تفريخ مورد استفاده قرار گرفته اند را پس از بيرون آمدن لاروها، به اتاق پرورش منتقل نموده و به آرامي روي بسترهاي پرورشي قرار ميدهيم و سپس پوشش روي جعبه ها را برمي داريم.
-  قبل از تغذيه با مواد ضدعفوني كننده اي مثل مخلوط 5 درصد پودر فرمالدئيد و 95 درصد پودر آهك مرده و يا به وسيله پودر آهك مرده، سطح بدن لاروها، با استفاده از پارچه هاي توري نازك به طور يكنواخت ضدعفوني مي گردند.

-  به منظور انجام عمليات برگدهي لازم است برگها را خرد كرده و به طور يكنواخت در اختيار لاروها گذاشته شود.
-  پس از برگدهي جهت حفظ رطوبت و جلوگيري از خشك شدن برگها بهتر است بستر پرورش با كاغذهاي پارافيني(مومي) پوشانده شود.
-  حدود 2 ساعت پس از برگ دهي و زماني كه اطمينان حاصل شد كه كرمهاي تفريخ شده به برگ چسبيده اند برگها همراه با كرمها از داخل جعبه تفريخ به روي بستر پرورش منتقل مي شوند. بايد دقت كرد كه هنگام انتقال صدمه اي به كرمها وارد نيايد.
-  مساحت مطلوبي با توجه به ميزان و تراكم لاروها در سيني پرورش در نظر گرفته مي شود، بايد توجه داشت كه در اين سطح تمامي كرمها به طور يكنواخت قرار گرفته و از تراكم كرم در يك نقطه جلوگيري به عمل    مي آيد.
-   بايد توجه داشت كه جثه كرم ابريشم در سنين جواني به خصوص سن اول و دوم و اوايل سن سوم بسيار ظريف و آسيب پذير است و براي جابجايي آن نبايد از دست استفاده كرد و براي اين كار لازم است تعدادي پر مرغ تميز در اختيار داشته باشيم تا بوسيله آن جابجايي لاروها صورت پذيرد.
      به كليه عمليات اشاره شده مرحله شروع پرورش گفته مي شود. پس از آن پرورش كرم جوان و كرم بالغ انجام     مي شود.

 
پرورش كرم جوان :

     سه سن اول لاروي در دوره زندگي كرم ابريشم، كرم جوان ناميده مي شود. كيفيت پرورش كرم جوان به ميزان قابل توجه اي در موفقيت پرورش كرم بالغ و بالطبع در كميت و كيفيت پيله هاي توليدي موثر مي باشد. بايد كوشيد با توجه به رشد سريع لارو و حساسيت آن به شرايط مطلوب محيطي، مناسب ترين شرايط حرارتي، رطوبتي، تغذيه اي و بهداشتي براي آن فراهم گردد (به جدول الگويي پرورش كرم جوان مراجعه شود). بنابراين لازم است اتاق پرورش كرم جوان از نظر حرارت، رطوبت، تهويه قابل كنترل باشد. بدين منظور مطلوب است تعدادي حرارت سنج و رطوبت سنج در نقاط مختلف اتاق پرورش نصب گردد.
     بستر پرورش كرم جوان معروف به سيني پرورش، مي تواند ازجنس چوب يا فلز و در ابعاذ مختلف تهيه شود كه بسته به حجم پرورش و سطح بستر مورد نياز و در مقاطع مختلف و متناسب با ميزان رشد كرم مورد استفاده قرار   مي گيرد.
     برگ توت در تغذيه و تامين سلامتي كرمهاي جوان، بسيار موثر مي باشد، بنابراين لازم است در انتخاب نوع برگ و برداشت به موقع آنها دقت لازم به عمل آيد. ضروري است برگهاي مورد استفاده براي دوره كرم جوان لطيف، تازه و پرآب و سرشار از مواد مغذي باشد. براي پرورش كرم جوان برگهاي قسمت انتهاي شاخه ها(غير از غنچه ها) استفاده مي شوند و بهتر است براي سن اول از اولين تا سومين برگ، براي سن دوم از اولين تا پنجمين برگ و براي سن سوم از اولين تا هفتمين برگ، برداشت شود. بايد توجه داشت كه اولين برگ راس شاخه، برگي است كه از همه برگهاي انتهايي شاخه بزرگتر باشد. بنابراين نبايد از برگهايي كه به صورت جوانه بوده و هنوز كاملاً باز نشده است استفاده نمود. بهترين وسيله براي حمل برگ از محل چيدن تا اتاق پرورش سبدهاي پلاستيكي بزرگ است كه مانع فشردگي برگها و آسيب به آنها مي شود. برگ مورد تغذيه كرمهاي جوان بايد خرد شود. اندازه اين برشها در سنين 1 ، 2 و3 كرم با توجه به قدرت كرم براي جويدن برگ انتخاب شده و ضروري است كه اين اندازه ها رعايت شوند. براي خرد كردن برگ مي توان از كارد تيز آشپزخانه و يك صفحه چوبي استفاده نمود. براي اينكه برگها هنگام برش له نشود بهتر است دقت بيشتري در برشها به عمل آيد. چون برگ مورد تغذيه سنين 1 و 2 و 3 خرد مي شود و اين گونه برگها قدرت نگهداري رطوبت خود را در اثر برش از دست مي دهند لازم است به منظور حفظ رطوبت آنها و جلوگيري از پژمردگي، پس از اتمام برگدهي روي بستر با استفاده از كاغذ پارافيني(مومي) پوشانيده گردد.
     به دليل حساسيت كرم هاي جوان به عوامل بيماريزا و به منظور پيشگيري از شيوع بيماري، مطلوب است ضدعفوني بدن لاروها هر صبح و يا حداق يك روز در ميان بويژه پس از پوست اندازي كرمها در ابتداي هر سن، پيش از عمليات برگدهي به وسيله پودر ضدعفوني كننده انجام گيرد. لازم به تذكر است كه در زمان خواب كرمها از ضدعفوني بدن آنها اكيدا خودداري گردد.

پرورش كرم بالغ :

     به سنين 4 و 5 دوره زندگي كرم ابريشم، كرم بالغ گفته مي شود. با توجه به بزرگ شدن جثه و اندازه كرمها بالطبع نياز به سطوح وسيعتر براي ادامه عمليات پرورش، بهتر است پس از پايان پرورش كرم جوان، لاروهاي ابتداي سن چهارم به سالن كرم بالغ منتقل شوند. مناسبترين سالنها يا تلنبارهاي پرورش كرم بالغ، تلنبارهاي نيمه صنعتي مي باشند. در اين نوع تلنبارها، بسترهاي پرورشي به صورت دو يا سه طبقه در طول سالن و به عرض 5/1 متر ساخته مي شوند. اسكلت بسترها مي تواند از آهن يا چوب انتخاب شده و كف بسترها هم بوسيله توري فلزي پوشانده مي شود. مزيت اين روش اين است كه مي توان از فضاي داخل سالن براي افزايش سطح بستر استفاده نمود. براي اينكه امكان كار كردن در داخل طبقات فراهم شود بهتر است ارتفاع اولين طبقه از سطح زمين را 20 سانتي متر، فاصله طبقه اول از طبقه دوم را 80 سانتي متر و فاصله طبقه دوم با سوم را 50 سانتيمتر در نظر گرفت. همچنين مي توان از سالنهاي مزبور در فصول غير از پرورش نيز استفاده كرد.
     به علت حساسيت كرمهاي بالغ به شرايط نامناسب تهويه، حرارت و رطوبت زياد، رعايت ميزان حرارت و رطوبت مندرج در جدول الگويي پرورش كرم بالغ و تهويه به موقع سالن به ميزان قابل توجه اي در سلامت كرمها و افزايش محصول موثرخواهد بود. برگهاي آبدار و تازه رشد كرده براي تغذيه كرم بالغ مناسب نمي باشند. بنابراين لازم است از برگ شاخه هاي پايين تر درخت كه رشد كافي كرده اند استفاده نمود. ضمن اينكه در اين دوره نيازي به خرد كردن برگ نبوده و مي توان برگ را همراه با شاخه روي بستر كرم قرار داد. به منظور پيشگيري از فشردگي برگها روي بستر، تغذيه مطلوبتر كرمها و تهويه مناسب، توصيه مي شود شاخه ها را يكي در ميان و به صورت سر و ته روي بستر گذاشته شود، بهتر است در دفعات بعدي برگدهي جهت قرار دادن شاخه ها عكس دفعه قبل باشد تا با ايجاد شبكه اهداف مذكور تامين گردد.

     برخي نكات مهم در پرورش كرم ابريشم: 

1-  تغذيه :

-  از تغذيه كرمها با برگهاي خيس، باران خورده، شبنم دار، خاك آلوده، پژمرده و خشبي بايد قويا خودداري گردد.
- بايد مطمئن بود كه هنگام برداشت برگ ، درختان ميوه مجاور اين درختان سمپاشي نشده باشند زيرا در صورت انجام سمپاشي، احتمال اينكه ذرات سم بوسيله باد روي برگ درختان توت نيز منتقل شده باشد، وجود دارد.تغذيه كرمها با برگهاي آلوده به سم موجب نابودي آنها مي شود. بنابراين در صورت مشكوك بودن مي توان ابتدا تعداد كمي از كرمها را در محل جداگانه اي بوسيله برگ چيده شده مشكوك تغذيه نمود. چنانچه برگها آلوده به سم باشند كمتر از 2 ساعت پس از تغذيه، كرمها بي تاب شده، سر خود را به اطراف حركت داده و مايع سبز رنگي از دهان آنها خارج مي شود. در اين حالت بايد كليه برگهاي آلوده و كرمهاي مسموم شده را از محيط پرورش دور ساخت.
-  لازم است برداشت برگ، صبح زود و يا عصر هر روز انجام شود و از برداشت آن در زمان آفتاب شديد اجتناب گردد زيرا برداشت برگ در اين زمان باعث خشكيدگي برگها شده و افزايش گرماي برگها موجب تخمير و ترشيدگي آنها مي گردد.
-  مطلوب است عمليات برداشت برگ طوري انجام شود كه هميشه به  اندازه يك وعده برگ براي تغذيه كرمها ( به ويژه براي سنين 4 و 5 ) ذخيره شده باشد. به گونه اي كه برگهاي چيده شده درعصرها براي اولين وهله برگ دهي روز بعد و برگ چيده شده صبح براي وهله هاي ديگر برگ دهي روزانه استفاده گردد. اتاق ذخيره بايد محلي خنك و تاريك بوده و قابليت تهويه را نيز داشته باشد. ضمناً به منظور حفظ رطوبت برگها، پس از پهن كردن آنها بهتر است روي برگ بوسيله پارچه تميز نمداري پوشانيده شود.
- ضروري است برگ دهي چه به صورت خرد شده در سنين كرم جوان و چه به صورت برگ كامل همراه با شاخه در دوره بالغ، به صورت يكنواخت در بستر كرم انجام شود تا كليه كرمها از ميزان كافي برگ برخوردار شده و ضمن تغذيه لازم به طور هماهنگ رشد نمايند.

2-  خواب كرم : 

     كرمهاي ابريشم در فاصله سنين يك تا پنج، داراي چهار مرحله پوست اندازي هستند كه به هر مرحله        پوست اندازي اصطلاحا خواب كرم گفته مي شود. علائم پوست اندازي عبارتند از:كاهش تغذيه، كاهش تحرك، متورم شدن ناحيه سينه اي، چسبيدن روي يك نقطه در روي بستر پرورش، قرار گرفتن لارو با حالت زاويه دار و شفاف شدن پوست لارو.
رعايت نكات زير در زمان خواب كرم الزامي است:
      به دليل عدم يكنواختي كامل كرمها در زمان خواب و به منظور جلوگيري از تراكم برگ باقي مانده در بستر، ميزان آخرين وهله برگ دهي قبل از خواب هر سن كمتر از وهله هاي قبلي است.
     مطلوب است با مشاهده علائم خواب كامل كرمها، بستر پرورش به وسيله پودر آهك مرده آهك پاشي گردد. اهداف مورد نظر از اين عمليات عبارتند از: 1- كاهش رطوبت بستر 2- خشك شدن برگ هاي باقيمانده در بستر 3- كاهش فعاليت عوامل بيماريزا.
     براي تميز كردن بستر پرورش، مي توان از توريهاي پلاستيكي استفاده نمود. بديهي است اندازه چشمه توري ها براي استفاده در دوره كرم جوان كوچكتر و براي دوره كرم بالغ بزرگتر مي باشد. همچنين در دوره كرم بالغ كه كرمها با شاخه تغذيه مي شوند مي توان با برداشتن شاخه ها سطح زيرين آنرا تميز كرده و مجدداً شاخه را روي بستر تميز شده قرار داد.
     نكته مهمي كه بايد در مورد تميز كردن بستر يادآوري نمود آن است كه در مراحل مختلف  اين عمليات بويژه در دوره كرم جوان كه لاروها ريز بوده و امكان مشاهده آنها اندكي مشكل است، بايد توجه كافي نمود تا از دور ريختن احتمالي لاروها و يا آسيب هاي وارده به آنها اجتناب گردد.
     نكته ديگر اينكه چون تميز كردن بستر به ويژه در سنين 4 و 5 ، نيروي انساني قابل ملاحظه اي نياز دارد بهتر است در اين خصوص برنامه ريزي لازم صورت پذيرد تا عمليات تميز كردن بستر و سپس تغذيه لاروها به موقع انجام شوند.

3-  افزايش سطح بستر و يكنواخت كردن كرمها در بستر :
     همراه با تغذيه و افزايش سن لاروها جثه آنها بزرگتر شده و نياز به سطح بستر بيشتري دارند. لذا به طوري كه در جداول الگويي نيز منعكس گرديده در مواقع لزوم بايد به گسترش سطح بستر آنها اقدام نمود. افزايش به موقع سطح بستر پرورش و فراهم كردن بستر مناسب تاثير بسيار زيادي بر كميت و كيفيت محصول توليدي داشته و در پيشگيري از شيوع بيماريهاي مختلف به خصوص بيماري گراسري مؤثرمي باشد.
     عمل گسترش بستر قبل از هر خواب تا دو برابر سطح اوليه و پس از پوست اندازي به اندازه مورد نياز ضروري است. نكته اي كه لازم است مورد توجه قرار گيرد آن است كه در تمامي مراحل پرورش اعم از تغذيه و گسترش بستر از تراكم كرمها در يك نقطه اجتناب كرده  و سعي شود كرمها به طور يكنواخت در سطح بستر پراكنده شوند. ضروري است به منظور جلوگيري از وارد آمدن هرگونه صدمه به لاروها، جابجايي آنها در سنين جواني به وسيله دست انجام نشده و از وسايلي مانند پر مرغ استفاده گردد.

4-  رعايت بهداشت محيط پرورش و ضدعفوني:
     با توجه به اينكه بيماري هاي كرم ابريشم قابل درمان نيست، براي پيشگيري خسارات حاصل از بيماريها و آفات لازم است اتاق تفريخ، اماكن پرورشي و كليه وسايل مورد نياز در تفريخ و پرورش به شرح ذيل ضدعفوني شوند:
1- محلول 2 درصد فرمالين: زمان استفاده از اين محلول 4 روز قبل از شروع عمليات پرورش و يا تفريخ است. محلول شامل يك ليتر فرمالين(37 درصد) و 17 ليتر آب ميباشد.براي تاثير بهتر اين محلول لازم است كه محيط گرم بوده(20 تا 25 درجه سانتي گراد) و كليه منافذ ورود و خروج هوا گرفته شود. 48 ساعت قبل از شروع عمليات، كليه دربها و پنجره ها را باز نموده تا گاز حاصل از محيط خارج شود.از اين محلول براي هر متر مربع به ميزان يك ليتر استفاده مي شود.
2- محلول 1درصد كلر: زمان استفاده از اين محلول يك روز قبل از شروع پرورش و يا تفريخ است. محلول شامل 20گرم كلر تجارتي و يك ليتر آب ميباشد. در تلمبارهاي سنتي اين محلول كاربرد راحت تري دارد.
3- پودر كلر و آهك: اين پودر به صورت روزانه در محل وروديهاي سالن پرورشي استفاده ميشود و مخلوط شامل 950گرم آهك كشته و 50گرم كلر است.
     به دليل فراواني ميكروارگانيسم هاي بيماري زا در كرم ابريشم و احتمال ابتلاء به بيماريهاي مختلف، بايد در ضدعفوني كردن بستر پرورش و رعايت نكات بهداشتي محيط پرورش دقت فراواني نمود. براي ضد عفوني         مي توان از پودرهاي ضدعفوني كننده معرفي شده (95 درصد پارافرمالدئيد و 5 درصد آهك) استفاده نمود. پودر را در پارچه نازكي ريخته و با تكان دادن پارچه محتوي پودر روي كرمها، عمل ضدعفوني را انجام داد. عمل ضدعفوني صبحها و قبل از پوست اندازي كرمها و قبل از اولين برگ دهي انجام مي شود. البته در صورت اشاعه بيماري بايد دفعات ضدعفوني افزايش يابد.
     معمولاً پس از هر وعده تغذيه كرمها، مقاديري ضايعات تغذيه در راهروهاي تلنبار و حواشي بستر ريخته مي شود كه بايد بلافاصله بدون ايجاد گرد و غبار نسبت به جاروي محيط پرورش و خارج كردن ضايعات اقدام و در صورت امكان با استفاده از محلول كلر يا ديگر مواد ضدعفوني كننده، ضدعفوني شوند. ضمن اينكه هنگام ورود به داخل تلنبار بايد كفشها تعويض شوند به همين دليل وجود تعدادي دمپايي در داخل محيط پرورش براي تعويض كفشها ضروري است. اين اعمال موجبات ورود عوامل بيماريزا به داخل محيط پرورش را كاهش داده و از ابتلاء كرمها به بيماريها جلوگيري به عمل مي آورد.

 تنيدن پيله و برداشت آن:

     نشانه هاي آماده شدن كرم براي تنيدن پيله به قرار زير است :
1- كاهش تغذيه   2- تغيير بافت مدفوع  3- تغيير رنگ لارو( شفاف شدن)  4- ترشح مقدار زيادي ادرار   5  - كاهش حجم بدن 6- ترشح تارهاي ابريشمي  7- بالاگرفتن سر

    با بروز اين علائم بستر پرورش كاملا تميز شده و تغذيه لاروها به صورت تك برگ انجام مي شود.
    در زمان تنيدن پيله مطلوب است محل پرورش از دماي 25 درجه سانتيگراد و 70 درصد رطوبت برخوردار باشد. حرارت و رطوبت كمتر و زيادتر از حدود فوق موجب كاهش پيله توليدي و بروز خسارت اقتصادي محصول مي گردد. ضروري است در دوره تنيدن پيله تهويه محيط پرورش به خوبي انجام گيرد، همچنين لازم است از جابجايي كرمها و دست زدن به آنها اجتناب كرد.
     براي تنيدن پيله از وسايل اختصاصي اين كار كه اصطلاحا مابوشي ناميده مي شود استفاده مي گردد. در صورتي كه وسايل مذكور در اختيار نباشد مي توان از كاه و كلش خرد نشده يا گياهان محلي خشك شده  در آفتاب كه داراي انشعاب زياد بوده و بوي زننده اي نداشته باشند استفاده نمود. وسايلي كه براي تنيدن پيله مورد استفاده قرار مي گيرند بايد ارزان و بادوام بوده و تعداد حفره هاي آنها زياد باشد تا كرمها به راحتي در آن حركت كرده و فضاي مناسبي براي تنيدن پيله وجود داشته باشد.

     دوره تنيدن پيله در شرايط محيطي مناسب 3 تا 4 روز به طول مي انجامد و لازم است در اين دوره نسبت به فراهم آوردن شرايط فوق و جمع آوري لاروهاي سرگردان(به پيله نرفته) اهتمام ورزيد. ضروري است نسبت به   جمع آوري كرمهاي مرده و بيمار و معدوم سازي آنها اقدام گردد.

     در صورت تامين شرايط محيطي مناسب، حدود هشت روز پس از آغاز تنيدن پيله، شفيره كامل شده و مي توان پيله ها را برداشت نمود. براي جلوگيري از كاهش رطوبت پيله كه موجب كاهش وزن آن مي شود بايد عمليات برداشت به موقع و سريع صورت گيرد. كرك گيري پيله ها و جداسازي كرمهاي مرده و پيله هاي پوست پيازي و نا مرغوب از محصول موجب افزايش ارزش آن هنگام فروش مي گردد.
توصيه مي گردد جهت حصول اطمينان از مناسب ترين زمان برداشت پيله و پيش از آغاز عمليات فوق، تعدادي پيله از قسمت هاي مختلف محل پرورش به صورت تصادفي انتخاب شده و شفيره هاي آنها مورد باز بيني قرار گيرد.

بيماريهاي كرم ابريشم:
     مهمترين بيماريهاي كرم ابريشم شامل موسكاردين ها، آسپرژيلوس، فلاشري، گراسري و پبرين هستند كه بيشترين خسارات را به كرم ابريشم وارد مي سازند. در اينجا به طور مختصر علائم بيماري، نحوه سرايت بيماري و نحوه كنترل و پيشگيري تشريح مي شود.

1- موسكاردين(نقلك يا گچ مير):

     موسكاردين نوعي بيماري قارچي است و شامل چهار نوع سفيد، زرد، سبز و سياه مي باشد. 

علائم بيماري: در انواع مختلف متفاوت است ولي به طور كلي عدم تحرك، كاهش اشتها و پيدايش لكه هاي سفيد و سياه در نقاط مختلف سطح بدن از علايم بيماري است. لاشه كرمهايي كه در اثر موسكاردين از بين مي روند ابتدا نرم بوده ولي به تدريج سخت شده و در نهايت حالت مومي شكل به خود مي گيرند. لاشه كرمهاي مرده به هنگام سخت شدن ابتدا سفيد شده و سپس بسته به نوع موسكاردين تغيير رنگ مي دهند.

سرايت بيماري: از طريق پوست انجام مي شود و چنانچه پوست بدن كرمها به قارچ آلوده شود، عامل بيماري از پوست عبور كرده و با رخنه به داخل بدن كرم، وارد خون شده و تكثير مي گردد. پس از مرگ كرمهاي مبتلا، قارچهاي موجود در لاشه كرم مرده تكثير يافته و در محيط پخش شده و يا از طريق تماس دستهاي كارگران به كرمهاي سالم سرايت مي نمايند. عامل بيماري مي تواند از طريق برگ آلوده نيز به كرمها منتقل شود.

 كنترل بيماري: لازم است با مواد ضدعفوني كننده، بسترهاي پرورشي و سطح بدن كرمها ضد عفوني گردند، همچنين كرمهاي بيمار جمع آوري شده و پس از ريختن در محلولهاي ضد عفوني معدوم گردند.

     نكته مهمي كه در مورد ضدعفوني بستر پرورش بايد يادآوري نمود اين است كه به منظور جلوگيري از مسموميت كرمها به وسيله مواد ضدعفوني، تغذيه كرمها بايد 30 دقيقه پس از اتمام ضد عفوني انجام شده و از مصرف برگهاي خيس نيز خودداري گردد.

2- بيماري آسپرژيلوس:
     اين بيماري غالبا در دوره كرم جوان بروز مي كند. پيشرفت اين بيماري در سنين اوليه كرم بسيار سريع بوده و موجب خسارات زيادي مي گردد.

     علايم بيماري: تغذيه كرمهاي مبتلا به بيماري از روز دوم كاهش يافته، بدنشان كوچك، رنگشان شفاف و رشدشان نا منظم مي گردد و از روز سوم يا چهارم به تدريج مي ميرند. در اين حالت هيچ علامت خاصي روي لاشه كرمهاي مرده ديده نمي شود. قارچ عامل بيماري در بدن لاروهاي مرده تكثير يافته و موجب انتشار بيماري مي گردد و به همين علت ، لاروهاي مرده به رنگ سبز مايل به زرد يا قهوه اي تغيير شكل مي يابد. چنانچه بيماري در خواب سنين سوم و يا چهارم و يا اوايل اين سنين رخ دهد، انواع كرمهاي نيمه پوست انداخته، پوست اندازي نكرده و كرمهايي كه قسمت انتهايي بدنشان كثيف است در بستر پرورش مي توان يافت. 

سرايت بيماري:عامل اين بيماري نيز مانند موسكاردين، از طريق پوست وارد بدن لارو مي گردد. اين قارچ در سالنهاي پرورشي روي قسمتهاي چوبي، كلش برنج، پارچه ها، مدفوع كرم ابريشم و ضايعات پرورشي رشد كرده و تكثير مي يابد. اين بيماري در مواقعي كه رطوبت محيط بالا باشد سريع تر رشد كرده و گسترش مي يابد.

كنترل بيماري: لازم است با مواد ضدعفوني كننده، بسترهاي پرورشي و سطح بدن كرمها ضد عفوني گردند، همچنين كرمهاي بيمار جمع آوري شده و پس از ريختن در محلولهاي ضد عفوني معدوم گردند.

3-فلاشري ها (سياه مير يا لسه مير(:

      فلاشري نام تعدادي از بيماريهاي كرم ابريشم مي باشد كه علايمي مشابه نشانه هاي عمومي موسكاردين دارند.   علايم بيماري: كاهش تغذيه، ناهماهنگي در رشد و پوست اندازي، چين خوردن ميان روده اي و خالي شدن آن و سپس اسهال و استفراغ.

سرايت بيماري: نحوه ابتلاء كرمها به اين بيماري به دو صورت مي باشد:  1- از طريق دستگاه گوارش : مدفوع كرمهاي بيمار داراي مقدار زيادي عامل بيماريزا است و در اثر تماس برگ با مدفوع اين كرمها آلوده شده و به اين ترتيب عامل بيماري از طريق دهان وارد دستگاه گوارش كرمهاي سالم شده و آنها را مبتلا مي سازد. 2-  عامل بيماريزا از راه زخمهاي ايجاد شده روي بدن كرمهاي سالم وارد بدن آنها مي شود.

 كنترل بيماري: دقت و مراقبت در هنگام پرورش، جلوگيري از زخمي شدن كرمها ، جمع آوري و سوزاندن كرمهاي مريض، نظافت بستر پرورش و خارج كردن مدفوع از محيط پرورشي از روشهاي كنترل بيماري است.

4-گراسري(مخوس يا زردمير(:

     علايم بيماري: به تدريج كرمها اشتهاي خود را از دست مي دهند، پوست بدنشان شل و متورم مي شود كه اين تورم در فاصله بين حلقه ها بيشتر مي باشد به طوريكه بدن كرمها به شكل ني با گره هاي مشخص در مي آيد. پوست بدن كرم با كوچكترين ضربه تركيده و مايع شيري رنگي از محل تركيدگي از بدن كرم خارج مي شود، كرمها حالت بي قراري داشته و در سطح بستر حركتهاي نامنظم و سريعي را كه بيشتر شبيه حالت فرار و حركت به حاشيه بستر مي باشد، انجام مي دهند. حساس ترين مرحله آلودگي و بروز بيماري گراسري اواخر سن چهارم و اوايل سن پنجم بوده و علايم اشاره شده بيشتر در اين زمان مشاهده مي شوند.

سرايت بيماري: ابتلاء كرمهاي سالم به بيماري از طريق تغذيه برگهاي آلوده به عوامل بيماريزا و از راه زخمهاي حاصل روي بدن آنها مي باشد. 

كنترل بيماري: به منظور پيشگيري از بيماري بايد از زخمي شدن كرمها در طول دوره پرورش جلوگيري شده و كرمهاي مشكوك به بيماري از محيط پرورش خارج و معدوم گردند.

5- پبرين:

      پبرين يكي از مهم ترين و خطرناك ترين بيماريهاي كرم ابريشم بوده و بروز آن موجب لطمه اقتصادي فراواني به صنعت نوغانداري مي گردد. امكان ابتلاء كرم ابريشم به اين بيماري در تمام مراحل زندگي آن وجود دارد و تنها بيماري است كه از طريق تخم منتقل مي شود. 

علائم بيماري: رشد لاروها در سنين اوليه نامنظم شده و پوست اندازي آنها با اشكال مواجه مي شود. پس از      پوست اندازي، بدن لاروها نرم شده و رنگ آنها شفاف به نظر مي رسد. گاهي اوقات لكه هاي نا منظم قهوه اي رنگ مايل به سياهي در سطح بدن كرمها پديدار شده و در بعضي حالات نيز پاهاي شكمي علايم سياه رنگي را نشان               مي دهند. كرمهايي كه در سنين اوليه دچار اين بيماري ميشوند تا پايان سن چهارم دوام نياورده و از بين مي روند. همان طور كه اشاره شد اين بيماري از طريق تخم نيز انتقال يافته و كرمهايي كه از اين راه آلوده شده باشند عموما تا پايان سن دوم از بين خواهند رفت.

سرايت بيماري: عامل بيماري علاوه بر انتقال از طريق تخم، از راه دستگاه گوارش و تغذيه برگ آلوده نيز انتقال   مي يابد. كرمهايي كه در دوره كرم بالغ به بيماري مبتلا گردند امكان زنده ماندنشان تا مرحله تنيدن پيله وحتي تا شفيرگي نيز وجود دارد.

كنترل بيماري: به منظور پيشگيري از بروز اين بيماري ضروري است كشاورزان تخم نوغان مورد نياز خود را از مراكز رسمي خريداري نمايند همچنين لازم است سالنهاي پرورشي و ابزار مورد استفاده در زمان پرورش به دقت ضدعفوني شوند.

آفات كرم ابريشم:

     آفات نيز مانند بيماري ها  در صورت حمله به كرمها خسارات زيادي به محصول توليدي وارد مي نمايند. مهمترين آفات كرم ابريشم عبارتند از:

1- مورچه ها:

  خطرناكترين آفات كرم ابريشم مورچه ها هستند كه در صورت حمله در سنين كرم جوان به ويژه در سنين 1 و 2  به دليل كوچك بودن جثه كرم و امكان حمل آنها به وسيله مورچه به خارج از بستر، بيشترين خسارت را وارد         مي سازند.
     مورچه ها به دو طريق ممكن است به كرمها حمله نمايند : الف-  داشتن لانه در محيط پرورش  ب-  انتقال به محيط پرورش بوسيله برگ درختان توت. بنابراين لازم است از عدم وجود لانه مورچه در داخل سالن پرورشي اطمينان حاصل شود. همچنين آغشته كردن پايه هاي بستر به گريس يا قرار دادن پايه ها در ظروف آب مي تواند از حمله مورچه ها به بستر پرورش جلوگيري نمايد. ضمن اينكه بايد دقت نمود برگ چيده شده براي تغذيه حامل مورچه نباشد و در صورت مشاهده مورچه با تكان دادن برگها قبل از انتقال به محيط پرورش نسبت به دور ساختن آنها اقدام گردد.ضروري است درصورت مشاهده مورچه در بستر پرورش نسبت به تعويض بستر و از بين بردن مورچه ها اقدام نمود.

2-زنبورهاي وحشي گوشتخوار :

     اين زنبورها نيز از آفات كرم ابريشم مي باشند كه با گاز گرفتن و قطعه قطعه كردن بدن كرمها از آن براي تغذيه خود و نوزادانشان استفاده مي نمايند. در صورت مشاهده چنين زنبورهايي در محيط پرورش ضمن از بين بردن آنها لازم است نسبت به انهدام لانه هاي آنها در محيط پرورش و يا خارج از آن اقدام نمود.
توصيه مي شود كه براي مبارزه با مورچه ها از سموم استفاده نگرد زيرا استعمال هر گونه سمي در محيط پرورش براي كرمها خطرناك بوده و باعث مسموميت آنها مي گردد.
     در پايان اين بحث يادآوري مي نمايد انجام ضدعفوني سالنهاي پرورش و كليه وسايل پرورش قبل از اقدام به پرورش، ضدعفوني به موقع بستر و بدن كرمها و رعايت بهداشت محيط پرورش از اقداماتي هستند كه به ميزان قابل ملاحظه اي از آلودگي كرمها به بيماريها و آفات ممانعت كرده و موجب افزايش توليد مي شوند.

داشت توتستان

     درخت توت يك گياه چند ساله مي باشد كه در نوغانداري به منظور توليد برگ كشت مي گردد. براي دستيابي به برداشت مناسب برگ و نهايتاً توليد بالاي پيله ابريشم ايجاد شرايط مورد نياز رشد بر اساس خصوصيات بيولوژيكي گياه در زمان احداث توتستان و پس از آن به منظور بالا نگه داشتن سطح مديريت زراعي توتستان ضروري است.

   داشت توتستان شامل كود دهي، مديريت خاك (شخم، وجين و مبارزه با علفهاي هرز) آبياري، زهكشي و هرس است.

كوددهي:

     به دليل برداشت هر ساله و همچنين هرس هاي مختلف، روشن است كه خاك به تنهايي قادر به تامين تمامي مواد غذائي مورد نياز گياه در طول سال نمي باشد و كود دهي زمين به منظور دستيابي به كيفيت و كميت بالاي برگ لازم است. در طول دوره رشد، درخت توت عناصر زيادي را از خاك جذب مي نمايد كه در ميان آنها مي توان از نيتروژن، فسفر، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، گوگرد، آهن، برم، منگنز، روي، مس و موليبدن نام برد. مقدار نياز به ازت، فسفر و پتاسيم در درخت توت زياد بوده و لازم است توسط كوددهي تامين گردند.
     الگوهاي رشد منظم سالانه درخت توت به همراه نيازمندي هاي پرورش كرم ابريشم تعيين كننده زمان مناسب كوددهي ميباشد كه در شرايط گيلان عموماً در دو مرحله بهار و تابستان صورت مي گيرد.
     ميزان بكاربردن كودهاي آلي و شيميايي بستگي به نوع خاك، تراكم كاشت، نوع هرس و مراحل مختلف رشد گياه دارد. لازم به توضيح است كه ميزان مصرف انواع كودهاي شيميايي بر اساس انجام آزمايش هاي خاك و كود در هرمنطقه تعيين مي گردد كه معمولا از طريق مراجع ذيصلاح هر سال به اطلاع كشاورزان مي رسد.
     اثرات كود بر اساس روشهاي مختلف بكارگيري آن تفاوت خواهند داشت. اجراي شيوه مناسب كوددهي در زمين موجب كاهش(هدر رفتن) كود و افزايش ميزان مصرف آن در گياه مي گردد. پخش كود در محل تجمع سيستمهاي ريشه اي موجب افزايش توانايي جذب مواد غذايي در گياه و تحريك مصرف بيشتر كود مي گردد. در توتستانهاي با كاشت متراكم ميتوان از كانال يا حفره هاي مابين رديفها براي كوددهي سود جست. در مناطق شيب دار پخش كود بايد در قسمتهاي بلند و كنار درختان انجام شود. در درختان پابلند به منظور ايجاد يكنواختي در رشد و نمو سيستم ريشه اي مي بايست از كانالهايي كه گرداگرد درخت حفر شده و يا به صورت مستقيم از پاي درخت منشا مي گيرند استفاده نمود. تقسيم دفعات كوددهي، در صورتيكه ميزان برداشت برگ تحت تاثير قرار بگيرد، موجب بهبود مصرف غذايي شده و توليد را افزايش خواهد داد و در فصول باراني يا خاكهاي شني، اين روش موجب كاهش تلفات كود ميشود.

مديريت خاك:

     سخت شدن و محدوديت هوادهي خاك توتستان بر اثر بارندگي و سله بندي كه بر رشد گياه تاثير منفي دارد به وسيله عمليات شخم زني مرتفع ميگردد. شخم در اوايل زمستان موجب هوادهي بيشتر خاك شده و مي توان پس از ورود درختان به مرحله خواب آنرا اجرا نمود. هدف اصلي از اجراي اين كار بهبود ساختمان و افزايش حاصلخيزي خاك و محدوديت كنترل آفات و بيماريهاست. عمق شخم زمستانه بر اساس نحوه پراكنش سيستم ريشه اي تعيين      مي گردد. مي بايست از زخمي شدن ريشه هاي بزرگ و اصلي ممانعت نموده و در مورد درختان پا كوتاه عمق 12 تا 16 سانتي متر و در مورد درختان پا بلند 16 تا 23 سانتي متر براي شخم مناسب تر است، همچنين لازم است در مورد درختان مسن شخم عميق و در مورد درختان جوان شخم سطحي انجام شود، ضمناً در بهار و تابستان نيز ميتوان بوسيله گاوآهن پنجه غازي و يا قلمي اقدام به شخم سطحي نمود.

مبارزه با علف هاي هرز:

     علفهاي هرز دشمنان بيولوژيكي بوده كه به علت رقابت با درخت توت براي منابع غذا و آب و به دليل ميزباني عوامل بيماري و آفات خسارات زيادي به توتستان وارد مي كنند. لازم است مبارزه با علف هاي هرز در مراحل اوليه رشد آنها يعني قبل از به بذر نشستن صورت پذيرد تا تكثير آنها در پايين ترين سطح ممكن نگه داشته شود. روش اجرايي كار ميبايست مناسب و مطابق با شرايط محلي انتخاب شود و معمولاً براي آن از ابزارهاي مختلفي استفاده مي گردد، همچنين مي توان از عوامل طبيعي نيز براي كنترل علفهاي هرز سود جست، به عنوان مثال مي توان توتستان را با يك لايه گياه به عنوان كود سبز پوشانيد. كود سبز علاوه بر كنترل علفهاي هرز در نهايت موجب تقويت خاك       مي گردد. يكي ديگر از روشهاي جلوگيري از علف هرز و صرفه جويي در كار كشاورزي پوشاندن زمين با كاه برنج، كاه گندم و غيره مي باشد كه اين كار باعث مي گردد علاوه بر جلوگيري از رشد علفهاي هرز مقدار هوموس را افزايش داده، از فرسايش خاك جلوگيري نموده و قدرت نگهداري آب در خاك بالا رود.
     يكي ديگر از روشهاي مبارزه با علفهاي هرز روش شيميايي است. در موقع استفاده از سموم علف كش بايد توجه داشت كه نوع علف هرز و مرحله رشد آن و زمان كاربرد را بررسي نموده و سپس نوع علف كش مطلوب را انتخاب كرد.

آبياري:

     به منظور افزايش رطوبت گياه، تقويت عمل فتوسنتز، ممانعت از خشبي شدن برگهاي پايين شاخه ها و بالا رفتن كيفيت و كميت برگها در شرايط خشك، ميبايست اقدام به آبياري نمود. زمان مناسب آبياري اغلب بر اساس علائم مشاهده شده در گياه و ميزان رطوبت خاك تعيين مي گردد. كندشدن رشد درختان، چروكيدگي دو يا سه برگ انتهايي و بالايي و زرد شدن برگها از علايم كمبود آب مي باشند. در شرايط كم آبي طولاني رشد جوانه هاي انتهايي متوقف   مي گردد.

زهكشي:

     در صورتيكه سيستم ريشه اي به مدت يك روز در آب زيرزميني قرار گيرد نوك ريشه ها پژمرده شده و رشد متوقف مي گردد و در صورت تداوم اين شرايط ريشه ها شروع به  پوسيدگي مي كنند. هر چه اين مدت طولاني تر گردد صدمات بيشتري به درخت وارد خواهد شد. بنابراين انجام اقداماتي به منظور زهكشي از قبيل لايروبي كانالهاي مربوطه در مزارع حياتي است. پس از زهكشي و به محض خشك شدن توتستان انجام اقداماتي از قبيل شخم و    خاك دهي پاي درختان به همراه كوددهي توصيه ميگردد. اين اقدامات موجب تسهيل گردش هوا در خاك، كاهش تبخير رطوبت خاك، مقابله با اتلاف موادغذايي و تقويت رشد گياه خواهد شد.

هرس:

     روشهاي هرس توت بستگي زيادي به شرايط محيطي، موقعيت جغرافيايي، نوع كشت و طرق چيدن برگ داشته و از اينرو از روشهاي متفاوتي براي هرس استفاده مي شود. عمده روش هاي هرس عبارتند از:

1- هرس كوتاه

     در اين روش برگهاي زيادي توليد مي شوند كه پس از مدت كوتاهي قابل استفاده مي باشند. همچنين به علت كوتاه بودن پايه امكان مبارزه با بيماريها و آفات سهل تر بوده و چيدن برگ نيز در اين نوع هرس آسانتر خواهد بود. براي انجام اين نوع هرس ابتدا تنه نهال توت را از ارتفاع 15 سانتي متري سطح خاك قطع كرده و با انتخاب 3 تا 4 جوانه بر روي آن بقيه را حذف مي كنند. شاخه هاي توليدي را نيز در بهار سال بعد قبل از جوانه زدن از ارتفاع  5 تا 10 سانتي متري قطع كرده و با رويش مجدد شاخه هاي جديد بر روي آنها، هر درخت در سال دوم حدود 9 شاخه قوي خواهد داشت كه در سال سوم قبل از بهار يا در موقع پرورش كرم بهاره همه آنها را از ارتفاع 3 تا 5 سانتي متري قطع مي كنند. در سال چهارم بعد از برداشت برگ براي پرورش همه شاخه هاي جديد را از ارتفاع 1 تا 3 سانتي متري قطع كرده و هر ساله اين عمل را تكرار مي كنند.

2- هرس متوسط

     با اين نوع هرس نهالهاي توت ارتفاع متوسطي بين هرس كوتاه و بلند خواهند داشت. در اين نوع هرس ابتدا نهال را از ارتفاع 15 سانتي متري زمين قطع ميكنند. از اين نهال ها 3 تا 4 شاخه رشد مي كند كه آنها را نيز قبل از بهار سال بعد از ارتفاع 30 سانتي متري قطع مينمايند. در بهار سال بعد روي هر يك از اين شاخه ها چندين شاخه جديد روئيده مي شود.
سال سوم قبل از جوانه زدن يا بعد از برداشت برگ جهت استفاده كرم ابريشم بهاره، شاخه ها را از ارتفاع 10 سانتي متري قطع مي كنند. در بهار و تابستان مجدداً شاخه هاي جديد روي آنها رشد مي كنند كه آنها را نيز در سال چهارم از ارتفاع 3 تا 5 سانتي متري قطع كرده و در سال پنجم شاخه هاي جديد را از ارتفاع 1 الي 2 سانتي متري قطع نموده و هر ساله پس از برداشت برگ براي پرورش اين عمل را تكرار مي نمايند. اين دو نوع هرس در كشورهاي پيشرفته در امر نوغانداري بسيار معمول مي باشد. 

3- هرس بلند:

     در اين نوع هرس به علت بلند بودن ارتفاع درختان، چيدن برگ و انجام عمليات سمپاشي به خوبي و آساني انجام   نمي شود و توتستان معمولا در معرض آفات و امراض زيادي قرار ميگيرد. اين هرس بيشتر در توتستان هاي بومي ايران معمول مي باشد. در احداث توتستانهاي جديد بايد حتي الامكان سعي شود كه روش هرس بلند مورداستفاده قرار نگيرد. در اين روش ساقه اصلي نهال را از ارتفاع يك متر تا دو متر از سطح خاك هرس مي نمايند.

مبارزه با آفات و بيماري ها :

     درختان توت مانند ساير گياهان، مورد حمله آفات و بيماريهاي مختلف قرار مي گيرند از جمله آفات اين درختان مي توان از شپشك سپردار توت، پرورانه سفيد اشجار، كرم سبز برگ خوار توت، تريپس هاو حلزون ها نام برد. برخي از بيماري هاي مهم درختان توت نيز شامل انواي پوسيدگي هاي ريشه، خشكيدگي سرشاخه ها، لكه برگي و سفيدك پودري توت ميباشند. لذا كشاورزان در صورت مواجه شدن با علائم آفات و بيماري ها در درختان ضروري است به مراجع ذيصلاح مراجعه و پس از اخذ راهنمايي هاي لازم نسبت به از بين بردن آنها اقدام نمايند.

برداشت برگ

     روش هاي برداشت برگ بر اساس زمان تغذيه و فصل برداشت متفاوت است و شامل موارد زير مي باشد:
1- برگ چيني: متداول ترين روش برداشت برگ است كه معمولا براي تأمين برگ مورد نياز در پرورش كرم جوان استفاده مي شود. بايد دقت نمود از زخمي شدن جوانه هاي محوري و پوست درخت اجتناب گردد.
2- نرك چيني: در اين روش نرك ها از پايين ترين قسمت ممكن برداشت مي شوند. در اين حالت نسبت برگ به ساقه هاي جوان حدود 75 تا 80 درصد است.
3- برداشت شاخه: معمولاً در پرورش كرم بالغ، شاخه هاي يكساله برداشت مي شوند. در اين روش ميزان برگ ها و نرك ها حدود 55 تا 60 درصد از كل شاخه است.

نخستين چيزي كه با شنيدن كلمه جوش شيرين به ذهن شما مي‌آيد ماده‌اي است كه در شيريني‌پزي از آن استفاده مي‌كنند اما اين ماده مي‌تواند يك ماده زيبا‌كننده فوق‌العاده نيز باشد.

---

---

---

---

---

---

---

انار يكي از ميوه‌هاي خوش آب و رنگ فصل پاييز و زمستان است كه در مقايسه با ساير ميوه‌هاي اين فصل، آنتي‌اكسيدان بيشتري براي افزايش ايمني، مقاومت و حفاظت از بدن در مقابل بيماري‌ها، ميكروب‌ها و ويروس‌ها دارد.درمانگر طب سنتي چين درباره خواص درماني انار از ديدگاه طب سنتي چين مطالبي را با ما درميان مي‌گذارد.

انار يكي از ميوه‌هاي خوش آب و رنگ فصل پاييز و زمستان است كه در مقايسه با ساير ميوه‌هاي اين فصل، آنتي‌اكسيدان بيشتري براي افزايش ايمني، مقاومت و حفاظت از بدن در مقابل بيماري‌ها، ميكروب‌ها و ويروس‌ها دارد. درمانگران مكاتب طب سنتي در جهان از خواص دارويي اين ميوه و دانه‌هاي آن براي درمان بيماري‌هاي مختلفي از قبيل بيماري‌هاي قلبي، عفوني، دندان درد و گوش درد استفاده مي‌كنند. دكتر رضا حشمت، درمانگر طب سنتي چين درباره خواص درماني انار از ديدگاه طب سنتي چين مطالبي را با ما درميان مي‌گذارد.

---

---

---

•    خوردن بيش از حد انار يا آب آن به‌دليل خاصيت اسيدي اين ميوه موجب از بين رفتن ميناي دندان و در نهايت موجب پوسيدگي دندان مي‌شود.
•   به توصيه درمانگران طب سنتي بهتر است از ميوه انار در دوراني كه به سرماخوردگي  يا عفونت‌هاي ادراري مبتلا هستيد مصرف نكنيد.
•   افرادي كه به آسم، برونشيت و سل و بيماري‌هايي از اين دست كه دستگاه تنفس را مورد حمله قرار مي‌دهند، مبتلا هستند نبايد از انار استفاده كنند. انار تازه، خشك شده يا پودر اين ميوه براي اين گروه نامناسب است و موجب تشديد حملات تنفسي آن‌ها مي‌شود.

---

زعفران گیاهی از خانواده زنبقیان است که از راه پیاز تکثیر می شود.زعفران گیاهی چند ساله است؛زیرا به مدت 4تا12سال محصول می دهد.دوره فعالیت پیاز زعفران هر سال از اوایل آبان تا اردیبهشت سال آینده است.گلدهی وبرداشت محصول از اواخر مهر ماه تا اواسط آبان صورت می گیرد.
با شروع فصل گرم برگها زرد وخشک میشوند؛ ولی پیازها سالم می مانند،به اصطلاح خواب تابستانی آغاز میشود.
زعفران در مناطق گرم وخشک قابل کشت وپرورش است.گل زعفران نخستین قسمتی است که در اوایل فصل پاییزظاهر می شود.

در سال اول کشت،به علت ضعیف بودن پیاز ها ومحکم نبودن آنها در خاک، جوانه های گل،توانایی کافی برای رشد ندارند،حتی برگ ها در سال اول دیرتر ازحد معمول ظاهر میشوند.
ویژگیهای گیاه زعفران
زعفران گیاهی چند ساله است که بیشتر در مناطق گرم وخشک می روید.گل زعفران بنفش رنگ است وبذر تولید نمیکند یا کمتر تولید میکند.به همین دلیل تکثیر زعفران به وسیله پیاز انجام میشود.پوشش گل از سه برگ وسه کاسبرگ  به رنگ بنفش تشکیل شده است.تعدادپرچم ها 3 عدد است.برگها بعد از گل ظاهر میشود.برگ ها مستقیم از روی پیاز ها خارج می شوند وساقه هوایی ندارد.
پیاز زعفران زیرزمینی گرد وتوپری است که پوسته های قهوه ای رنگ دارد.این پیاز مانند پیاز خوراکی لایه لایه نیست.قطر پیاز های جوان زعفران3-5 سانتی متر ومغز آن سفید رنگ است.برگ های زعفران تا ارتفاع 30-40 سانتی متر از سطح خاک رشد می کنند.

خواص دارویی زعفران :
زعفران هضم غذا را آسان می کند.
در رفع بی خوابی وتشنج مفید است.
تقویت کننده کبد است.
برای درمان بیماریهای چشم استفاده میشود.
زعفران برای رفع سنگ کلیه استفاده می شود.
زعفران در ایجاد نشاط ،شادی وکم کردن افسردگی موثر است.
کاشت زعفران:
زمین مناسب برای کشت زعفران:
بوته زعفران می تواند در هر خاکی رشد کند؛اما بهترین خاک برای رشدزعفران خاک رسی شنی است.(یعنی سه قسمت رسی ویک قسمت شنی)زمینی که برای زراعت زعفران انتخاب میشود،باید حد اقل برای مدت 4 سال زراعی به کشت زعفران اختصاص داده شود،آفتابگیرودور از سایه درختان باشد.
آماده سازی زمین برای کشت:
در اوایل بهار،کودحیوانی پوسیده را به خاک بدهید؛سپس وغتی که خاک ،گاورو شد ،یعنی رطوبت خاک برای شخم مناسب شد،زمین را شخم بزنید تا کود با خاک مخلوط شود.اگربه هنگام شخم زدنزمین دارای کلوخ بود، با استفاده از ماله کلوخ ها را خرد وسطح زمین را صاف وهموار کنید؛سپس با فاصله دو هفته ،زمین را با گاوآهن در جهت عمود بر جهت شخم قبل،مجدداٌ شخم بزنید؛بعد از اینکه عملیات خاکورزی به خوبی انجام شد،زمین را کرت بندی کنید،یا اینکه با استفاده از وسایل مکانیکی مانند فاروئر،زمی را به صورت فارو در آورید.ابعاد کرت ها بستگی به شیب زمین دارد. در کشت جوی وپشته ای فاصله جوی هه از یکدیگربه طور متوسط 30-40 سانتی متر است.
در خرداد ماه در صورت مشاهده علف های هرز ، با آنها به صورت مکانیکی ویا بااستفاده از وسایل شخم سطحی مبارزه کنید.

نوع ومقدار پیاز زعفران :
زعفران به وسیله بنه یا پیاز های توپر زیاد می شود.اندازهپیاز های زعفران متفاوت است.از اندازه یک فندق تا یک گردوبا هم تفاوت دارند.
پیاز هایی که انتخاب میکنید باید درشت تر از یک فندق (حدود 6 گرم) سالم بدون زخم وشاداب باشند.
بهتر است قبل از کاشت،پیاز ها را به وسیله سم های قارچ کش ضد عفونی کنید.پیاز های ریز پوک وزخمی را باید قبل از ضد عفونی برای تغذیه دام جدا کرد.
مقدار پیاز مورد نیاز برای کاشت بسته به ریزی ودرشتی از 10 تا 30 تن در هکتار متفاوت است.به طور معمول کشاورزان در روش سنتی در هر گودال، پیاز ها را به صورت دسته های3،5،7؛حتی 15 تایی میکارند.
زمان کاشت پیاز زعفران
پیاز زعفران از اوایل فصل تابستان تا اوایل فصل پاییزقابل کشت است.به شرط اینکه در طول این مدت رطوبتی به پیاز ها نرسد؛زیرا در صورت رسیدن رطوبت به پیاز ها قبل از پاییز خواب تابستانه شکسته می شود وپیاز تولید به برگ می کند.
روش های کاشت پیاز زعفران
1-روش کشت کرتی:
ابتدا به وسیله بیل یا گاوآهن شیاری به عمق 15-20 سانتی متر در زمین ایجاد کنید؛وقتی که شیار اول ایجاد شدشیار دوم را در کنار شیار اول ، با فاصله 30-35 سانتی متر از آن ایجاد می کنیم .شیار دوم و بقیه شیار ها را مانند شیار اول بکارید.پس از کاشت پیاز ها سطح زمین را با ماله صاف ویکنواخت کنید.
2-روش کشت جوی وپشته ای:
بعد از ایجاد جوی وپشته ها پیازهای زعفران را با فاصله 20-35 سانتی متری از یکدیگر بکارید .

عمق کاشت زعفران:
عمق کاشت پیاز زعفران باید طوری باشد که روی پیاز ها با 15-20 سانتیمتر از خاک پوشیده شود.در موقع کاشت،سر پیاز که دارای جوانه است به طرف بالا قرار گیرد.
کشت پیاز ها در عمق 20 سانتی متر سبب می شود که پیاز ها در زمستان از سرما و یخبندان و در تابستان از گرمازدگی در امان باشند.
آبیاری:
پس از کاشت پیاز ها بسته به سردی وگرمی هوا از اوایل تا اواسط مهرماه ، نخستین آبیاری زمین را انجام دهید.با توجه به اینکه پیاز ها در عمق 20 سانتی متری از خاک قرار دارند ،آبیاری باید سنگین انجام شود.اگر پس از آبیاری اول  در سطح خاک سله به وجود آید 3-4 روز پس از آبیاری باید به وسیله سله شکن یک نوبت سله شکنی انجام شودتا زعفران بهتر ویکدست سبز شود.
پس از آبیاری اول پیاز ها بیدار میشوند، ریشه می دوانند واز اواخر مهر ماه غده زعفران شروع به گل دادن میکند.هر غده به طور متوسط 1-2-3 گل می دهد.گل های زیبا زعفران صبح زود باز می شوند؛بنابرین بهتر است قبل از طلوع آفتاب گل ها برداشته شوند.در سال اول فقط پیاز ها ی درشت گل میدهند.پس از برداشت گل ها آبیاری نوبت دوم را انجام دهید. با پایان یافتن دوره گل دهی به مرور زمان برگ های باریک زعفران می رویند.
گیاه زعفران ساقه ندارد.برگ ها و دم گل از روی غده در غلاف سفید ونازکی از زمین می رویند.در پاییز پس از آبیاری دوم (زمستان وبهار تا اواخر اردیبهشت )چنانچه میزان بارندگی کم باشد هر 15-20 دقیقه یک بار باید مزرعه زعفران را آبیاری کنید.
در صورت وجود بارندگی به میزان بیشتر از 25 میلیمتر ومرطوب بودن سطح خاک آبیاری زمین باید به تعویق بیفتد.باید توجه داشته باشیدکه آبیاری را در شب های یخبندان انجام ندهید؛زیرا به پیاز زعفران آسیب وارد میشود.اگر بعد از آبیاری سله به وجود آید باید سله شکنی کنید.با سله شکنی کود حیوانی با لایه سطحی خاک مخلوط می شود.سله شکنی باعث می شود گل ها به آسانی از خاک بیرون بیایند.بعد از سله شکنی برای هموار کردن سطح خاک وچسباندن خاک به پیاز ها باید زمین را ماله بکشید.
کود دهی
برای تقویت بوته ها ودرشت شدن پیاز ها باید از کود اوره استفاده کنید.این کود را به میزان 100 کیلوگرم در هکتار ،در3نوبت (هر نوبتkg33) قبل از آبیاری نوبت دوم در سطح مزرعه پخش کنید.در صورت مصرف نکردن کود اوره در زمان آبیاری ،می توانید با محلول کود اوره با غلظت 5 در هزار طی 2 تا3 نوبت در ماههای بهمن واسفند ،نیاز گیاه به ازت را تامین کنید.
برداشت زعفران
گل دهی زعفران بعد از آبیاری نخست به فاصله 2-3 هفته متناسب با درجه حرارت هوا انجام می شود.گل ها در هوای نسبتا گرم دیرتر و در هوای نسبتا سردودر زیر سایه زودتر باز میشوند.هر غدر آبیاری اول دیرتر انجام می شود. به طور معمول دوره  گل دهی حدود15-20 روز ودوره برداشت حدود10-15 روز است.
در دوره برداشت تعداد گل ها در یک هفته بهاندازه ای زیاد میشود که گاهی در یک روز لازم است در 2 نوبت گل ها را برداشت کنید.
زمان وطرز برداشت گل ها
برداشت گل زعفران فقط با دست انجام می گیرد.بهترین
 زمان برداشت گل (به منظور حفظ مرغوبیت،عطر ورنگ زعفران) صبح خیلی زود وقبل از باز شدن غنچه ها است؛
زیرا جمع آوری غنچه ها آسان تر است وکلاله گل نیز کمتر
 آسیب میبیند.
قسمت قابل استفاده در گل زعفران کلاله قرمز رنگ آن به همراه میله خامه است .برای جدا کردن کلاله از گل باید سعی کنیدغنچه ها را در همان روزکه باز شده اند بچینید؛سپس لوله گل را با ناخن بشکافیدومیله سفید مادگی (خامه) را به همراه 3 کلاله قرمز رنگش از درون لوله گل بیرون آورید.
دسته کردن زعفران:
پس از جدا کردن مادگی آنها را در یک جهت روی هم بچینید به طوری که خامه ها روی یکدیگر وکلاله ها نیز روی هم قرار گیرند؛سپس دسته های زعفران را با نخ قرمزابریشمی یا نخ معمولی ببندید.
خشک کردن زعفران:
پس از دسته بندی زعفران دسته های زعفران را در سبدی که داخل آن را با پارچه نازکی پوشانیده ایددر سایه قرار دهید یا در اتاقی که حرارت آن با توجه به فصل سرما مناسب است آویزان کنید.
هرچند روز یکبار دسته ها را بر گردانیدتا دسته های زعفران خشک شوند.وقتی که رشته ها ی کلاله با فشار بین 2 انگشت خرد شوند؛میتوان گفت دسته ها خشک شده اند وآماده مصرف وعرضه بازار هستند.خشک کردن صحیح و دسته بندی مناسب زعفران اثر زیادی در کیفیت بازار پسندی آن دارد.
علف های هرز وآفت ها وبیماری های زعفران:
علف های هرز نقش مهمی در کم شدن رشد ومحصول زعفران دارند.بوته زعفران ظریف وکوتاه است وبه راحتی به وسیله علف های هرز ازبین می رود.برای مبارزه با علف های هرز 2 روش وجود دارد.
الف:روش مکانیکی
ب:روش شیمیایی 
الف:روش مکانیکی(وجین کردن ):نخستین وجین زعفران بعد از برداشت گل ها ،دومین وجین با فاصله حدود یکماه،وجین سوم به هنگام برداشت علوفه زعفران و آخرین وجین در صورت نیاز در فصل تابستان انجام دهید.
ب:روش شیمیایی:به هنگام خواب تابستانی زعفران،میتوانید از بعضی علف کش ها استفاده کنید.برای این کار بهتر است با کارشناسان حفظ نباتات مشورت کنید.
آفت های زعفران:
کرم پیازخوار:یکی از آفت های زعفران ،کرم پیاز خوار سفید رنگ است.این کرم در زیر خاک فعالیت می کند.پژمردگی زرد شدن برگها وخشکیدن ناگهانی آنها می تواند نشانه وجود این آفت باشد.
این آفت خسارت زیادی به گیاه زعفران وارد می کند.برای مبارزه با این آفت می توانید از سم سوین استفاده کنید.
خرگوش:تنها سبزی قابل توجه در فصل زمستان برگهای سبز زعفران است .خرگوش برای رفع گرسنگی علاقه وافری به خوردن این سبزی خوش خوراک دارد.
موش:موش ها از پیاز وبرگ های زعفران تغذیه می کنند.بهترین راه مبارزه با این حیوان استفاده از قرص های (تدخینی) در سوراخ ها وطعمه مسموم در لانه آنهاست.
بیماری های زعفران
سیاهک زعفران:مهمترین بیماری زعفران (سیاهک زعفران) است.این بیماری به صورت لکه های ریز قهوه ای رنگ وپس از مدتی به صورت سیاه رنگ بر روی برگ ها دیده می شود.
به محض دیدن این لکه ها بر روی برگ،برگهای آلوده را خارج کنید وآنها را بسوزانید. 
تشخيص زعفران :
چون زعفران بسیار گران قیمت می‌باشد، از قدیم سوداگران حقه باز در آن دستکاری می‌کردند و مجازات تقلب در زعفران گاهی حکم اعدام داشته‌است. مهم ترین تقلبی که به عنوان زعفران صورت می‌گیرد گل رنگ می‌باشد که شباهتی به زعفران دارد و می‌تواند ایجاد رنگ زرد کند.گاهی برای اضافه شدن وزن به آن روغن یا آب نبات و عسل اسپری می‌کنند. بهترین نوع زعفران زعفرانی است که به آن دختر پیچ می‌گویند یعنی صد درصد طبیعی است و سر ریشه دست نخورده‌است مانند رشته‌ای نخ قرمز است که پایین آن سفید و نیمه بالای آن قرمز است.

 

آب انار برای پیشگیری از سرطان مفید است، سلامت قلب را بهبود می‌بخشد .

از نظر طب قدیم ایران میوه انار سرد، تر و قابض است. آب انار سرد و تر است. پوست انار نیز سرد و خشک و بسیار قابض است.

آب انار خون ساز است و خون را تصفیه می‌کند و برای سالمندان بهترین دارو برای تقویت کلیه است. رنگ صورت را شاداب می‌کند و شادی بخش و مفرح است. صدا را باز کرده و گرفتگی صدا را برطرف می‌کند. برای افزایش وزن مصرف انار مفید است و آب انار مقوی قلب و معده است.

 آب انار راهکاری خوشمزه برای کاهش استرس

متخصصان انگلیسی در یک بررسی جدید دریافته‌اند که نوشیدن روزانه آب انار می‌تواند با پایین آوردن فشار خون و کاهش میزان هورمون استرس، تنش‌ها و استرس‌های کارمندان را در محل کار کمتر کند.

متخصصان دانشگاه کوئین مارگات در ادینبورگ با انجام آزمایشاتی، تأثیر فیزیولوژیکی مصرف روزانه نیم لیتر آب انار را طی یک دوره دو هفته‌ای مورد ارزیابی قرار دادند.

آن‌ها دریافتند تمام 60 نفری که داوطلبانه در این آزمایش شرکت کرده بودند و در محیط‌های کاری مختلف مشغول به کار بودند، پس از نوشیدن این آب میوه اشتیاق بیشتری پیدا کردند و کمتر دچار استرس و آشفتگی می‌شدند.

به گزارش روزنامه تلگراف، مطالعات بسیاری تاکنون نشان داده است که آب انار مزایای بسیاری برای سلامتی دارد و انجام مطالعات بیشتر برای شناسایی خواص مفید این میوه ضروری است.

آب انار چربی‌های اضافی را آب می‌کند.

به نقل از مد نیوز ری‌پورت، این بار متخصصان تغذیه تاکید کرده‌اند که آب انار همچنین می‌تواند چربی‌های اطراف معده و شکم را در زنان و مردان چاق کاهش دهد.

این متخصصان در یک آزمایش یک ماهه ثابت کردند، میزان تشکیل سلول‌های چربی در اطراف شکم در افرادی که آب انار مصرف می‌کنند، کاهش می‌یابد.

کسانی که آب انار می‌نوشند، فشار خونشان نیز پایین می‌آید و بنابراین خطر بروز حملات قلبی و سکته مغزی و بیماری کلیوی در این اشخاص نیز به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

پزشکان معتقدند که آب انار می‌تواند مقدار اسید چرب موجود در خون موسوم به اسید چرب «NEFA» را کاهش دهد.

آزمایشات قبلی که روی انسان و حیوانات انجام گرفته، نشان داده است که مقدار زیادی از این اسید چرب، ذخیره چربی را در اطراف شکم افزایش می‌دهد و در نتیجه سبب تشدید احتمال ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع دوم می‌شود.

آب انار علیه سرطان

خواص آنتی اکسیدانی انار تأثیر زیادی بر کاهش احتمال ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی دارد. آب انار به خاطر داشتن مقادیر فراوانی فلاوونوئید (نوعی آنتی اکسیدان) تأثیر فوق‌العاده‌ای بر خنثی سازی سرطان ناشی از رادیکال‌های آزاد دارد.

طی نتایج حاصله از تحقیقات روی موش‌ها، این میوه می‌تواند در پیشگیری از سرطان پوست و سینه موثر باشد و نیز طی یافته‌های جدید محققان آمریکائی، مصرف آب انار، روند رشد سلول‌های سرطان پروستات را کاهش می‌دهد.

در یک مطالعه زمانی که مصرف آب انار را ارزیابی کردند، مشخص شد: این ماده به دلیل وجود آنتی اکسیدان به مقدار زیاد می‌تواند به عنوان راهی برای مبارزه و جلوگیری از سرطان سینه باشد.آب انار همچنین می‌تواند چربی‌های اطراف معده و شکم را در زنان و مردان چاق کاهش دهد.

این گروه دریافتند: میوه‌های قرمز دارای آب و دانه به طور طبیعی یک نوع ماده شیمیایی به نام «اسید الاژیک» تولید می‌کنند که به نظر می‌رسد برای جلوگیری از رشد سلول‌های سرطان در بافت‌های سینه مفید باشد.

در آزمایشگاه محققان روی آنزیم روماتاس که نقش کلیدی در تولید استروژن و توسعه رشد سرطان سینه و اثرات ده‌ها ترکیب موجود در انار که با مبارزه با سرطان سینه مرتبط هستند، مطالعه کردند.

به طور کلی محققان اظهار داشتند: با استفاده از آب میوه‌های قرمز دانه‌دار به خصوص انار می‌توان به مبارزه با رشد سرطان سینه پرداخت.

آب انار سرشار از نوعی ماده آنتی اکسیدان است و همین ماده انار را در صدر میوه‌های دارای آنتی اکسیدان از قبیل زغال اخته، پرتقال و انگور قرار داده است.

پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیای آمریکا معتقدند، میزان آنتی اکسیدان آب انار که به فنولیک موسوم است، از انواع چای سبز و زیتون سیاه نیز به مراتب بیشتر است. بر اساس پژوهش این محققان آب انار دست کم 20 درصد بیش از دیگر آب میوه‌ها دارای خواص آنتی اکسیدان است.

نوشیدن روزانه یک لیوان آب انار می‌تواند تا بیش از یک سوم، جریان خون به قلب را افزایش دهد.

خواص آنتی اکسیدانی این میوه، از ایجاد کلسترول بد پیشگیری می‌کند و سرخرگ‌ها را تمیز نگه می‌دارد و احتمال حملات قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد. 

نوشیدن آب انار به بیماران کلیوی کمک می‌کند.

آب انار مزایای بسیار زیادی برای بیماران کلیوی به خصوص بیماران در حال دیالیز به همراه دارد.

دکتر فرانک بروسیوس با اشاره به نتایج بررسی متخصصان دانشگاه میشیگان در این باره افزود: آب انار که شامل بالاترین سطوح آنتی اکسیدان پلی فنول است، قادر به کاهش تخریب سلول‌ها به وسیله ایجاد رادیکال‌های آزاد می‌شود. وجود چنین آنتی اکسیدانی در رژیم غذایی بیماران کلیوی می‌تواند به دلیل ایجاد رادیکال‌های آزاد در خون، امکان افزایش گردش خون به وسیله دستگاه دیالیز را فراهم کند.

بر این اساس محققان، 101 بیمار دیالیزی را به طور تصادفی برای مصرف آب انار یا بدون مصرف این نوشیدنی انتخاب و بررسی کردند و نتایج آن نشان داد: آن‌هایی که هفته‌ای 3 بار نصف فنجان آب انار مصرف می‌کردند، نسبت به سایرین دچار کاهش التهابات مولکول و عفونت‌ها در خون خود شدند.

بیماران کلیوی که هر هفته از نوشیدنی‌های ترش استفاده می‌کنند، احتمال عفونت که دومین عامل کشنده بیماران دیالیزی است را کاهش می‌دهند.

تاکنون هیچ نوشیدنی دیگری که چنین خاصیت از بین برندگی عفونت را داشته باشد، مشاهده نشده است.

 

همه ما در طول هفته بارها از زعفران، اين گياه خوش آب و رنگ و خوش عطر براي تزئين و خوش رنگ كردن موادغذايي و سفره‌هاي غذاي خود استفاده مي‌كنيم اما شايد در كنار جنبه‌هاي تزئيني و خوش عطري اين گياه قرمز رنگ، كمتر به خواص درماني و اثرات مثبت آن در بهبود و درمان دردهاي ناشي از قاعدگي، دردهاي شكمي بعد از زايمان و افسردگي توجه كرده باشيد. درمانگران چيني اما از اين گياه دارويي خوش رنگ و گران‌قيمت و از خواص كم نظير آن براي درمان بسياري از بيماري‌هاي روحي و جسمي بهره مي‌برند. اين درمانگران با تعيين دوز مصرفي مناسب از زعفران براي بيمارشان به او كمك مي‌كنند تا بيماري را پشت سر بگذارد.

---

چيني‌ها بر اين باورند كه مصرف به اندازه زعفران به همراه موادغذايي در يكي از وعده‌هاي غذايي مي‌تواند تاثير زيادي در بهبود جريان گردش خون در بدن داشته باشد. به اين ترتيب اعضاي خانواده با خوردن زعفران در كنار غذا با بهبود و تسهيل جريان گردش خون در بدن قادرند بيشترين موادمغذي موجود در غذا را به سلول‌هاي مختلف در نقاط مختلف بدن برسانند و جذب مواد مغذي را افزايش دهند.

---

درمانگران چيني با تجويز زعفران براي خانم‌هايي كه از دردهاي دوره‌هاي ماهانه اعتراض دارند، به كاهش دردهاي دوره ماهانه آن‌ها كمك مي‌كنند. مصرف اين گياه دارويي به‌صورت شربت يا در كنار غذا به دليل خواص ضد‌دردي كه دارد موجب كاهش دردهاي قاعدگي به‌ويژه در خانم‌ها و دختراني است كه خونريزي دوران قاعدگي آن‌ها به تعويق افتاده است.

---

افرادي كه پس از تصادف يا وارد آمدن ضربه‌اي به بدن‌شان دچار تورم و درد بدن مي‌شوند، مي‌توانند با مصرف زعفران در كنار غذا يا به‌صورت شربت به كاهش ميزان تورم ناشي از ضربه و بهبود دردهاي‌شان كمك كنند. علاوه بر اين زعفران به‌دليل خواص نشاط‌بخشي كه دارد علاوه بر بهبود جريان گردش خون كه در نهايت منجر به تسكين و بهبود درد و كاهش تورم بيمار مي‌شود مي‌تواند روحيه بيمار را نيز تحت‌تاثير قرار داده و به لحاظ روحي او را قوي كرده و به شرايط عادي بازگرداند. در حقيقت مصرف زعفران براي اين افراد علاوه بر برطرف كردن نگراني بيمار، ترس او را نيز بر طرف مي‌كند.


ادامه مطلب

خواص کلی به :

سرزمین میوه به، بین دریای خزر و دریای سیاه است، جایی که رشته کوه های کاکاسس (Caucasus) ، شمال ترکیه را به ایران پیوند می دهد.

بیشتر از 4000 سال است که درخت به، در آسیا و مدیترانه می روید. درخت به، برای رویش به دمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد احتیاج دارد. در بهار گل های درخت به درمی آیند که رنگ صورتی یا سفید هستند. به، جزو خانواده گلابی و سیب می باشد. ظاهر میوه به، شبیه سیب زرد یا گلابی است.

               

مزه و طعم میوه به، شبیه سیب است. میوه به کمی خشک، سفت، ترش و شیرین می باشد. مارمالاد، مربا و ژله به بسیار فراوان است.

میوه به همانند سیب، در حین پختن پکتین تولید می کند. پکتین باعث سفت شدن به می شود.

زمانی که چینی ها دارچین و ریواس را و هندی ها نارگیل را برای تجارت می بردند، ایرانی ها (به خصوص اصفهانی ها) به، سیب و زعفران را به کشورهای دیگر می بردند.

در کشورهای خاورمیانه میوه به، یک غذای معمول بود که هم به صورت خام و هم به صورت پخته خورده می شد.

اگر میوه به نرسیده باشد، آن را در دمای اتاق قرار می دهند تا تمام میوه به رنگ زرد درآید و بو دار شود.

حال اگر می خواهید میوه به رسیده را چند روز نگه دارید، آن را در یخچال قرار دهید، ولی به را کنار سیب یا گلابی نگذارید، زیرا ممکن است بوی خوش آن بر روی میوه های دیگر اثر بگذارد.

میوه به را به صورت آبپز و بخارپز تهیه کرده و به عنوان غذا یا دسر مصرف می کنند.

عقاید مردم در مورد میوه به

* در زمان قدیم، زنان دانه به را می کوبیدند و در مقداری آب خیس می کردند و از لعاب به دست آمده ی آن، برای لوله کردن مو و صاف نگه داشتن آن استفاده می نمودند.

* در روم یکی از طبیعی دان ها، میوه به را با نام های سیب طلایی، سیب گنجشکی و همینطور سیب مست خوانده بود.

* یک نظریه در مورد به این بود که اگر زنان باردار میوه به را زیاد بخورند، بچه آنها نابغه خواهد شد.

* به علت آنکه میوه به دارای خاصیت اسیدی است، در کشورهایی مثل آلمان و آفریقای جنوبی که غذاهای چرب بیشتر می خورند، شناخته شده است.

* اروپایی ها بر این باورند که میوه به، به هضم گوشت کمک می کند، به همین دلیل با گوشت های چرب، به سرو می شود.

مواد مغذی موجود در به

میوه به دارای مقدار زیادی فیبر غذایی، پتاسیم ، قند و ویتامین C می باشد. این میوه فاقد چربی است.

به طور کلی، یک عدد میوه به با وزن 92 گرم، دارای 52 کیلوکالری، 0/37 گرم پروتئین، 0/09 گرم چربی ، 14/08 گرم کربوهیدرات ، 1/7 گرم فیبر و 0 میلی گرم کلسترول می باشد. بیشترین املاح موجود در به، پتاسیم و فسفر و کمترین آنها روی است. بیشترین ویتامین ها در به، ویتامین C و بعد از آن ویتامین A می باشد.

                       

فواید خوردن به:

اثرات مثبت بر فکر و ذهن

خوشحال بودن

از بین برنده افسردگی ناشی از انواع سردردها

تقویت کننده قلب، کبد و معده

مفید برای زخم معده

تحریک کننده اشتها

نرم کننده سینه

ادرارآور

کمک به هضم غذا

جلوگیری از التهاب پلک و استراحت چشمان خسته ؛ به این طریق که چند قاچ به تازه را روی محل درد قرار دهید.

از بین برنده بوی بد دهان

خوشبوکردن اتاق

مفید برای کاهش وزن، به دلیل دارا بودن مقدار زیادی فیبر. اگر شما قصد افزایش وزن دارید، میوه به را مصرف نکنید.

ضد سرطان به علت آنکه این میوه دارای آنتی اکسیدان می باشد.

کمک به پایین آوردن کلسترول خون

کمک به پایین آوردن فشار خون، به خاطر دارا بودن پتاسیم

کاهش خطرات بیماری های قلبی، به خاطر دارا بودن ویتامین C

تحقیقات نشان داده است که میوه به ممکن است خاصیت ضد ویروسی نیز داشته باشند.

خواص آب به

جلوی خون ریزی را می گیرد.

جلوی تهوع و استفراغ غیر ارادی را می گیرد.

سردرد را برطرف می کند.

از بین برنده تشنگی می باشد.

برای درمان ذات الریه، گلودرد، صدای گرفته و خشن مفید است.

ضد تب

مفید برای اسهال

لعاب به دانه برای ترمیم زخم ها و سوختگی پوست در اثر آتش بسیار مفید است.

جویدن به دانه برای رفع کندی دندان ها و برای تقویت نیروی جنسی در گرم مزاج ها مفید است.

روغن به را چگونه می توان به دست آورد و چه خواصی دارد؟

به را کاملا بپزید و آب آن را بگیرید و آن را با روغن زیتون بجوشانید، آن قدر که آب آن تبخیر شود و فقط روغن بماند. به این ترتیب روغن به بدست می آید.

خاصیت مربای به

مربای به با عسل برای سلامتی بسیار مفید است و برای تقویت سینه استفاده می گردد.

خدا را شکر که همه نعمت در اختیار ما گذاشته است. این ما هستیم که قدر این نعمات را باید بدانیم.

فصل سرما آمده و با خودش ميوه‌هاي جديدي آورده؛ از خرمالو و انواع مركبات گرفته تا انار. انار، ميوه‌ خوش‌خوراکي است كه خيلي از خانواده‌ها آن را به اصطلاح دون مي‌كنند و به همراه نمك و گلپر مي‌خورند.

تصفيه خون

مي‌دانيد كه انار يك تصفيه‌كننده خون بوده و براي كبد بسيار مناسب است. به اين دليل از قديم خوردن اين ميوه براي شفافيت پوست توصيه مي‌شده است.
از امام رضا(ع) نقل مي‌کنند که: «انار بخوريد تا دهان‌تان پاكيزه و خوش‌بو شود.» مطالعات متعدد نشان داده که عادت به خوردن اين ميوه مانع تشكيل پلاك‌هاي دنداني و بروز پوسيدگي دندان مي‌شود.

تقويت قلب

نكته مهمي كه بايد درباره انار بدانيم خاصيت حفاظتي آن در برابر بيماري‌هاي قلبي است. انار احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي را با كاهش فشار خون، جلوگيري از اكسيد شدن LDL و تشكيل پلاك در ديواره عروق پايين آورده و ريسك ابتلا به گرفتگي عروق را كم مي‌كند.

رب انار

يكي از فرآورده‌هاي پرمصرف اين ميوه رب انار است؛ فرآورده‌اي كه به بهانه وفور اين ميوه در برخي مناطق مانند يزد و شهرهاي شمالي كشور تهيه مي‌شود. به اين ترتيب كه آب انار را جوشانده و آن را تغليظ مي‌كنند و به عنوان چاشني به خصوص در خورش فسنجان و تهيه زيتون پرورده مورد استفاده قرار مي‌دهند. البته اين رب مي‌تواند ترش و يا شيرين باشد كه با افزودن كمي شكر و يا آب نارنج و يا آب غوره اين مزه‌ها تقويت خواهند شد.

ترکيب انار و گل‌پر

خوردن اين ميوه و آب آن به دليل تركيباتي كه دارد، يبوست‌آور است و خوردن‌اش به همراه هسته مانند يك ملين عمل مي‌كند اما به دليل ايجاد مشكلاتي به هنگام دفع، بهتر است كه يك چهارم آن را با هسته و بقيه‌اش را بدون هسته ميل كنيد. ضمنا از آنجا که اين ميوه نفاخ است، مصرف آن با گياه معطري مانند گل‌پر که طبع گرمي دارد، خاصيت نفاخ بودن را از اين ميوه مي‌گيرد.
خوردن انار يا آب آن به تنهايي سوء‌هاضمه‌آور بوده و سوزش معده به دنبال دارد. به اين دليل خوردن‌اش با گلپر توصيه مي‌شود. يادتان باشد كه خوردن مقدار كمي از انار گلپر زده بعد از غذا به هضم غذا كمك مي‌كند.

ميوه بارداري

خانم‌هاي باردار نيز بهتر است در اين دوران انار ميل كنند زيرا اين ميوه هم علايم ويارشان را كاهش مي‌دهد و هم به رشد جنين كمك مي‌كند.

آش انار

با اين ميوه مي‌توانيد آشي گرم تهيه كنيد به نام آش انار كه يزدي‌ها آن را پخته و بيشتر از همه ميل مي‌كنند. طرز تهيه‌اش به اين ترتيب است كه برنج و لپه را به همراه سبزي آش (جعفري و گشنيز) و كمي سير طبخ كرده و سپس نيم ساعت قبل از برداشتن آش از روي حرارت به آن آب انار يا رب انار مي‌افزايند و به جاي نعناع داغي كه به ساير آش‌ها اضافه مي‌شود، به آن كمي گلپر مي‌زنند.

منبع آنتي‌اكسيدان

اين ميوه سرشار از ويتامين C (يكي از آنتي‌اكسيدان‌هاي قوي) است و به اين ترتيب، خوردن يك عدد از آن يا 100 سي‌سي از آب انار تامين‌كننده 16 درصد از نياز روزانه به اين ويتامين است. ضمنا منبعي از ويتامين B5 و پتاسيم است و تركيبات آنتي‌اكسيداني آن هم از خانواده پلي فنول‌ها، ديگر مواد ارزشمند اين ميوه هستند. مزه گس انار نيز به دليل تانني است كه در پوست‌اش دارد، درست مثل چاي.

                             

مقدمه

انار یکی از میوه‌هایی است که از قدیم وجود داشته است حتی در کتاب مقدس چندین بار نام آن ذکر شده است. هومر شاعر معروف یونان در کتاب خود (اودیسه) از آن نام برده است. معروف است که حضرت سلیمان باغ بزری پر از درختهای انار داشته که به آن عشق می‌ورزیده است. درخت انار بومی ایران و مناطق مجاور آن است . کلمه انگلیسی Pomegranate از زبان یونانی مشتق شده که به معنی سیب با هسته‌های زیاد می‌باشد.

انار درخت کوچکی است که ارتفاع آن تا 6 متر می‌رسد و در مناطق نیمه گرمسیری می‌روید. شاخه‌های آن کمی تیغ‌دار و برگهای آن متقابل ، شفاف و ساده است. گلهای انار درشت به رنگ قرمز اناری ولی بی‌بو می‌باشد. میوه آن کروی با اندازه‌های مختلف دارای پوستی قرمز رنگ و یا زرد رنگ می‌باشد. رویهمرفته در حدود بیست نوع مختلف انار در دنیا موجود است.

مشخصات گیاهشناسی

انار Punica Granatum درختچه‌ای است خزان‌دار که البته در نواحی گرم و مرطوب با زمستانهای معتدل همیشه سبز است و حداکثر ارتفاع آن به 6 متر هم می‌رسد. لازمه میوه‌دهی در انار تابستانهای گرم و پاییز طولانی و خشک است. پایه کروموزومی انار 8=x و تعداد کروموزوم آن 16 است. انار گیاهی است یکپایه و گرده‌ها ، مادگی خود را به راحتی بارور می‌کنند. البته گرده افشانی بین گلها توسط باد و حشرات نیز میسر است. گلها بعد از 3 یا 4 سالگی درختچه روی سیخکها ظاهر می‌شوند. دارای دمگل کوتاه به رنگهای سرخ ، زرد و یا سفید با پهنای 2 سانتیمتر می‌باشند.

گلهای انار دارای 4 تا 8 کاسبرگ چرمی که در بالای میوه قرار دارد و تعداد زیادی پرچم با تخمدان تحتانی یا نیمه تحتانی است. کاسه گل ارغوانی رنگ و پایاست و گلبرگها مچاله هستند. میوه انار سته دارای پوست چرمی است. تقریبا کروی شکل به همراه کنجهای فراوان است. برگهای آن ساده ، کامل و بدون استیپول است طرز قرار گرفتن برگها بر روی شاخه متفاوت است و به سه فرم متقابل ، منفرد و فراهم مشاهده می‌شوند. شاخه‌ها کوچک ، زاویه‌دار ، خاردار بدون کرک با پوست سفید رنگ تا خاکستری ، شکل مختص به خود را دارا هستند. عمق ریشه‌های انار زیاد است و با گسترش عمودی 1.5 متر گسترش افقی 2.5 تا 3 متر می‌باشد.

ترکیب شیمیایی

پوست انار دارای تانن و آلکالوئیدهای مختلف است. اولین آلکالوئیدها که از پوست انار استخراج شده بوسیله Tanret شناخته شده‌اند. تانره از پوست انار آلکالوئیدهای Pelletierine (چپ گرد) ، ایزوپله تیرین (خنثی) و متیل پله تیرین (راست گرد) را به صورت مایع و آلکالوئید دیگر به نام پزودوپله تیرین را به صورت کریستالیزه مجزا کرده و بدست آورده است. پله تیرین و ایزوپله تیرین مانند Conicine از مشتقات پی پریدین می‌باشند و فقط زنجیر طرفی پروپی لیک ، کونی‌سین جای خود را به یک زنجیر آلدهیدیک داده است.

در متیل پله تیرین زنجیر طرفی به جای زنجیر آلدهیدیک دارا یک عامل ستنی است و باید به این نکته توجه داشت که این جسم شبیه هیگرین بتا موجود در کوکا است. پزودوپله تیرین دارای ساختمان کاملا متفاوتی است و از این نظریه به Tropinone نزدیک می‌شود و تروپی نن ، ستن تروپانول است که عبارت است از- N.Methyl Granatonine و این شباهت و نزدیکی درخواص فارما کودینامیک این مواد نیز مشاهده می‌شود. از احیای پزودوپله تیرین یک الکل همولگ تروپانول بدست می‌آید و از این الکل نیز می‌توان مانند تروپانول مشتقات میدریاتیک و مشقات آنستزیک بدست آورد.

                           

خواص انار

• انار شیرین ادرار آور است.
• ملین مزاج است.
• آب انار شیرین برای بیماریهای مجاری ادرار مفید است.
• ترشح صفرا را زیاد می‌کند.
  • آب انار اسهال را برطرف می‌کند.
  • اگر آب انار را با عسل مخلوط کرده و هر روز چند قطره در بینی بچکانید از رشد پولیپ در بینی جلوگیری می‌کنید.
  • خون ساز است.
  • خون را تصفیه می‌کند.
  • برای سالمندان بهترین دارو برای تقویت کلیه است.
  • آب انار خنک کننده است.
  • رنگ صورت را شاداب می‌کند.
  • صدا را باز کرده و گرفتگی صدا را برطرف می‌کند.
  • برای وزن اضافه کردن انار بخورید.
  • آب انار مقوی قلب و معده است.
  • جوشانده پوست ریشه درخت انار کرم معده و روده را از بین می‌برد.
  • جوشانده پوست درخت انار نیز اثر ضد کرم درد.
  • برای برطرف کردن گلو درد و زخم گلو از جوشانده پوست انار و یا جوشانده برگهای انار استفاده کنند.
  • خانمهایی که عادت ماهیانه‌شان منظم نیست می‌توانند از جوشانده برگهای انار استفاده کنند.
  • برگهای له شده انار را اگر روی پوست بگذارید خارش را از بین می‌برد.
  • برای برطرف کردن سوختگی پوست ، گلهای انار را له کرده و با روغن کنجد مخلوط کنید و این پماد را روی قسمت سوختگی بمالید.
  • جوشانده پوست درخت و پوست ریشه درخت انار کرم کش است.
  • دم کرده گل انار اسهال مزمن را برطرف می‌کند.
  • دم کرده گلهای انار را به صورت غرغره برای از بین بردن زخمهای دهان بکار ببرید.
  • برای برطرف کردن دندان درد ، دم کرده ریشه درخت انار را در دهان مضمضه کنید.
  • برای برطرف کردن بواسیر باید معقد را با جوشانده پوست انار شستشو داد.

• مضرات انار

  کسانی که سرد مزاج هستند نباید در خوردن انار افراط کنند. زیرا معده را سست کرده و ایجاد نفخ می‌کند. اینگونه افراد باید انار را با زنجبیل بخورند. جوشانده پوست درخت و پوست ریشه آن که برای رفع کرم بکار می‌رود ممکن است ایجاد سرگیجه و استفراغ کند. بهر حال در خوردن جوشانده آن باید احتیاط کرد و این کار باید تحت نظر متخصص انجام گیرد.
  

 

زعفران Saffron
نام علمی Crocus sativus
گياه شناسي
زعفران گياهي است با ارتفاع تقريبا 30 سانتيمتر كه داراي برگهاي دراز و سبز مانند تره است . ساقه زير زميني آن از دو پياز تشكيل می شود . اين پيازها سخت و مدور و گوشتدار و پوشیده از غشاء هاي نازك قهوه اي رنگ مي باشد . گلهاي زعفران ارغواني ، منظم و شامل لوله اي دراز است كه به سه گلبرگ و كاسبرگ منتهي مي شود .
زعفران خيلي مرغوب قسمت كلاله گل يعني قسمت انتهايي خامه است و ميله خامه ، زعفران درجه دو و نامرغوب را تشكيل مي دهد .
برداشت زعفران بدين ترتيب است كه قسمت كلاله هر گل را بر ميدارند و بين كاغذ قرار مي دهند تا خشك شود و سپس بسته بندي مي كنند . استاندارد زعفران كه در فرانسه صورت گرفته است اعلام می دارد كه بايد 50 عدد از الياف زعفران بيشتر از0/277 گرم وزن داشته باشد و در صد رطوبت آن 13 درصد باشد . همچنين هر ميلي گرم آن بايد بتواند 700 سانتيمتر مكعب آب را بطور محسوس رنگي كند .

             
خواص داروئي:
زعفران از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است . مهمترين خاصيت زعفران كه از قديم الايام از آن استفاده می شده است درمان افسردگي مي باشد . اين خاصيت مهم حتي در شعر شاعران نیز انعكاس يافته است . شاهد آن شعر خاقاني است كه مي گويد :
گر كسي را زعفران شايد فزايد گو فزاي
چون تو با غم خو گرفتي زعفران كس مخور
زعفران داراي بويي قوي و طعم تلخ مي باشد :
1)خوردن چاي زعفران باعث هضم غذا مي شود
2)اثر مسكن درد دارد
3) قاعده آور است .
4)باعث تحريك اعصاب مي شود
5)زعفران خون ساز است و گردش خون را آسان مي سازد
6)مصرف زعفران خونريزيهاي بعد از زايمان را از بين مي برد .
7)قواي جنسي را تقويت مي كند
8)كبد را تصفيه و قوي مي سازد
9)سرفه را رفع و اثر مفيد روي درمان برونشيت دارد
10)كليه و مثانه را پاك مي كند
11)آرام بخش و خواب آور است
12)زعفران ضد تشنج است
13)گاز معده را برطرف مي كند
14)ادرار آور است
15)و اگر بالاخره مي خواهيد هميشه شاد و خندان باشيد زعفران بخوريد در غذاها به عنوان طعم دهنده و رنگ دهنده بسیار عالی به کار میرود و مصارف درمانی هم دارد.

                 

نوشیدن روزانه یک لیوان آب انار می‌تواند تا بیش از یک سوم، جریان خون به قلب را افزایش  دهد .

خواص آنتی اکسیدانی این میوه، از ایجاد کلسترول بد پیشگیری می‌کند و سرخرگ‌ها را تمیز نگه می‌دارد و احتمال حملات قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد. 

 

زعفــران درایران بعلت عدم بسته بندی مناسب جایگاه خوبی برای صـادرات ندارد. بیشـترین مقدار تولید زعفران درانحصارکشورایران بوده ولی بالاترین مقدارصادرات راکشور اسپانیا به خوداختصاص داده است که البته این کشـور زعفران راازایـران بصورت فله خــریداری وآنراادربســته بندیهای کوچـک باسوددهی بالا به اقصـی نقاط دنیا صادرمیکند.لذامی طلبد بابازنگری گسترده دربخش صادرات وبکارگیری روشهای نوین برداشت وبسته بندی جان تازه ای رادرکالبد بخش خصوصی بخشید تابا تزریق تسهیلات مناسب دراین بخش فعالیت مضاعفی راارائه داده وباتولید بیشتر وبسته بندی مرغوبتروباکیفیت بالاتر این محصول را صادرنمایند .

                          

مقدمه 

زعفران گیاه شگفت انگیزی است که طبیعت عطری دل انگـیز ومزه ای دلپذیرورنگی زیبا و ویژگیهای خاصی

به آن بخشــیده است.خواص وامــتیازات این گیـــاه جـادویی وجــاودانه موجــب شده است که پــیشینیان از دیــربازآن را بشناسدوازخواص وامتیازات آن بهره مند شده ونظریات متعددی درباره مـــوارد استفاده ومصرف آن ابراز دارند ،که در این میان کمـتر از شرایط اقلیمی نــمو و نحوه کشت وترویج آن سـخن به میــان آورده اند. زعفران گرانترین مـــحصول کشاورزی و گرانبــها ترین ادویه جهان است.کشــت و تولید وبویژه صـــادرات جهانی آن قرنها منحصرا" به کشاورزان این مرزوبوم اختصاص داشته است.امروزه نیز از نظر کیفیت مرغوبترین زعفران از ایران به بازارهای جهانی عـــرضه می شود اما ازنظرکمیت نتوانسته است میزان تولیدرابه پای گذشتـه هـای دور برساند. شهرستان نطنز که دارای آب و هوای معتدل کوهپایه ای است،بهترین منطـقه جهت کشت زعفران می باشد.

                               

زعفران تولید شده در این منطقه درمقا یـسه بـا زعفران مناطق دیگر در کشور از کیفیت چشمگیری برخوردار است.در استــــان اصفهان مقدار 220هکتارکــشت که30% آن در شهرستــان نطنز می بـــاشد وبقیه به صورت پراکنده درشهرستان های دیگر کشت مـی گردد.کشت زعفران در استان اصفهان از35سال پیش به صورت کشت اصلی در شهرستان نطنز شروع وتوسعه پیدا کرد وبا شروع کــــشت آن پیاززعفران با هما هنگی مدیریت جــهاد کشاورزی نطنز به سایر شهرستانهای استان ازقبـیل اردستان-نائین-نــجف آباد-تیران وکرون-شهرضا-فریدون شهر-فریدون-سمیرم-خوانسار-گلپایگان- فلاورجان  -برخوارومیمه-کاشان وزرین شهرتوزیع که باعث شدسطح زعفران دراستان اصفهانتا سطح 220هکتارافزایش یابد.دانستنیهای عمومی1-1پیشینهزعفران ازگیاهان بومی فلات ایران است کشت این گیـاه ازگذشته بــسیار دور در بسیاری از مناطق ایران متداول بوده است. کشت زعفران در نطنز و حومه قدمت 35 ساله دارد.کشت زعفران درحال حاضر درایــران درمـناطق خراســــان جـــنوبی، کرمان، اســتان مــرکزی،یزد به ویژه اصطهبانات فارس منحصر گردیده است.1-2-طبقه بندی گیاهیزعفران ازخانواده زنبقیان است.گیاهی عـــلفی، پایا و بدون ســـــا قه اســت که دارای غــده های پیـــــاز توپر به نام محــلی بنـــه با قطر 3 تا 7 سانتــی مترمی باشد. هر بـنه 6 تا9 بـــرگ باریک تولــید می کند و نیـــز دارای 1تا 3 گل ارغــوانی و هر گل دارای 6 گلبـــرگ می باشـــد. قسـمت اصــلی زعفـــــران (مصرفی و تجاری) هــمان کلاله 3 رشتــه ای است و زعــفران تــــازه خشک شــده دارای بـوی تنـــد و معطر و طـــــعم تلخ و به رنگ قرمز بــــراق است و پس ازمدتی نگهداری رنگ اصــلی خود را از دســت می دهـد و به رنـــــگ تیره درآمده، حالت شکـــنندگی می یابد. هر پیاز 6 - 7 برگ باریــــک تولید می کند که معمولا" بعد از برداشـــت گل و گاهی همراه گل رشــــد کرده و از خــاک خارج میگردد و به حــــالت پهن شده روی ســـطح خـــاک قـرارمی گیرد.زعفران درعین حال که یـــک گیاه بی مـیوه است به ندرت تــولــید بـــــذر می کندو تکثــــیر و کاشـت آن ازطریق غده صورت می گیــــــرد  که اصطلاحا" پیاز زعفران گفــته می شــود و آن پیاز توپر جدیـــــدی است که از پیاز مادر تکثیرمی شود.

                     

 

ادامه مطلب